Giáo án Lịch sử 10 - Tiết 35, Bài 28: Truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam thời phong kiến

Ngày soạn: 28/2/2013
Tiết : 35
 Bài 28 TRUYỀN THỐNG YÊU NƯỚC 
 CỦA DÂN TỘC VIỆT NAM THỜI PHONG KIẾN.
 (1 tiết)
I. MỤC TIÊU:
Kiến thức: Sau khi học xong bài học giúp HS nhớ và hiểu.
- Dân tộc Việt Nam trong các thế kỉ trước 1858 đã để lại cho đời sau một truyền thống yêu nước quí gía và rất đáng tự hào.
- Truyền thống yêu nước là sự kết tinh của nhiều nhân tố, sự kiện đã diễn ra trong 1 thời kì lịch sử lâu dài.
- Trong hoàn cảnh của chế độ phong kiến do tác động của tiến trình lịch sử dân tộc với những nét riêng biệt yếu tố chống ngoại xâm, bảo vệ độc lập của Tổ quốc, trở thành nét đặc trưng của truyền thống yêu nước Việt Nam thời phong kiến.
Kĩ năng: Rèn luyện kĩ năng phân tích, liên hệ.
Thái độ: Bồi dưỡng lòng yêu nước, ý thức dân tộc, lòng biết ơn các anh hùng dân tộc.
II. CHU ẨN BỊ:
 1. Chuẩn bị của thầy: 
- Tham khảo tài liệu, SGK, SGV.
- Một số đoạn trích trong các tác phẩm hay lời của danh nhân.
- Phương án tổ chức: Đàm thoại, tổng hợp qua HĐ cả lớp, cá nhân.
 2. Chuẩn bị của trò: 
- SGK, đọc bài trước trong SGK.
- Sưu tầm thơ ca GV giới thiệu.
III. HO ẠT Đ ỘNG DẠY HỌC: 6 ph.
 1. Ổn định tổ chức lớp: Kiểm tra sĩ số lớp, thái độ học tập của HS.
Kiểm tra bài cũ: Hãy trình bày lại một cuộc kháng chiến trong lịch sử dân tộc từ TKX-TK XVIII.
Giảng bài mới: Trong lịch gần 3.000 năm dựng nước và giữ nước, dân tộc Việt Nam đã tạo 
nên những truyền thống tốt đẹp trong đó nổi bật lên là truyền thống yêu nước - Một truyền thống cao quí vừa được hun đúc và phát huy qua hàng ngàn năm lịch sử vừa thấm đượm vào cuộc sống đang từng ngày vươn cao của dân tộc. 
TI ẾN TR ÌNH TI ẾT D ẠY
TL
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinhøø
Nội dung
 8’
 7’
HĐ1: Cá nhân, cả lớp.
HỎI: Em hiểu thế nào về 2 khái niệm: Truyền thống và truyền thống yêu nước?
GV nhận xét và kết luận:
GV lấy ví dụ về một số truyền thống của dân tộc để minh hoạ: Truyền thống yêu nước, lao động cần cù, chiụ khó, chịu đựng gian khổ, đoàn kết…
Tính lịch sử và phong tục truyền thống như: Nhuộm răng, ăn trầu. Nổi bật nhất là truyền thống yêu nước. 
GV giảng: Truyền thống yêu nước có nguồn gốc từ lòng yêu nước. Vậy lòng yêu nước có nguồn gốc từ đâu? (Bắt nguồn từ những tình cảm nào?) và truyền thống yêu nước được hình thành như thế nào?
HĐ cả lớp.
GV ví dụ: 1 con người mới sinh ra còn nhỏ tuổi không thể khẳng định em bé ấy yêu nước. Vậy với một dân tộc yêu nước có nguồn gốc từ đâu? Có từ bao giờ? Hình thành như thế nào? 
GV yêu cầu HS theo dõi SGK để lí giải những vấn đề đặt ra.
GV nhận xét, bổ sung, kết luận.
Giảng tiếp: Lòng yêu nước ở thời kì này được biểu hiện ở ý thức có chung cội nguồn: Cùng là con rồng cháu tiên, cùng sinh ra từ ” Quả bầu mẹ…” ở ý thức xây dựng, bảo vệ quốc gia dân tộc Việt, Văn Lang - Âu Lạc.
GV dẫn dắt: Truyền thống yêu nước được tôi luyện và phát huy như thế nào chúng ta cùng tìm hiểu mục 2.
HĐ1:
HS vận dụng những hiểu biết của mình để trả lời.
HS nghe, ghi chép.
HS theo dõi SGK suy nghĩ liên hệ để trả lời.
HS nghe, ghi nhớ về quá trình hình thành truyền thống yêu nước.
1. Sự hình thành của truyền thống yêu nước Việt Nam:
* Khái niệm:
 - Truyền thống là những yếu tố về sinh hoạt xã hội, phong tục, tập quán, lối sống, đạo đức của một dân tộc được lưu truyền từ đời này sang đời khác từ xưa đến nay.
 - Truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam: Là nét nổi bật trong đời sống văn hoá tinh thần của người Việt, là di sản quí báu của dân tộc được hình thành rất sớm, được củng cố và phát huy qua hàng ngàn năm lịch sử.
* Lòng yêu nước bắt nguồn từ những tình cảm đơn giản, trong một không gian nhỏ hẹp như: Tình yêu gia đình, yêu quê hương nơi chôn nhau cắt rốn, nơi mình sinh sống gắn bó (Đó là những tình cảm gắn với địa phương).
 - Từ khi hình thành quốc gia dân tộc Việt (Văn Lang - Âu Lạc): những tình cảm gắn bó mang tính địa phương phát triển thành tình cảm rộng lớn - Lòng yêu nước.
 - Ở thời kì Bắc thuộc: Lòng yêu nước biểu hiện rõ nét hơn.
 + Qua ý thức bảo vệ những di sản văn hoá của dân tộc.
 + Lòng tự hào về những chiến công, tôn kính các vị anh hùng chống đô hộ (Lập đền thờ ở nhiều nơi).
® Lòng yêu nước được nâng cao và khắc sâu hơn để từ đó hình thành truyền thống yêu nước Việt Nam.
 6’
 7’
HĐ2: Cá nhân, cả lớp.
GV: Sau 1 ngàn năm Bắc thuộc và đấu tranh chống Bắc thuộc, đến TKX đất nước trở lại độc lập, tự chủ. Bước sang thế kỉ độc lập, bối cảnh lịch sử mới cũng đặt ra những thách thức đối với lòng yêu nước của người Việt.
HỎI: Em hãy nêu bối cảnh lịch sử của dân tộc và cho biết bối cảnh ấy đặt ra yêu cầu gì? 
HĐ cả lớp, cá nhân.
GV yêu cầu HS theo dõi SGK để trả lời câu hỏi: Trong 9 TK độc lập truyền thống yêu nước được biểu hiện như thế nào?
GV giải thích: Yêu nước gắn với thương dân vì truyền thống yêu nước ngày càng mang yếu tố nhân dân “Người chở thuyền là dân, lật thuyền cũng là dân”® Khoan thư sức dân để làm kế sâu rễ, bền gốc, là “ Thượng sách để giữ nước”.
GV tiểu kết: Như vậy trong các thế kỉ phong kiến độc lập truyền thống yêu nước càng được phát huy và tôi luyện, đã làm nên những kì tích anh hùng chiến thắng vẻ vang của dân tộc.
HĐ2:
HS nghe, ghi nhớ.
HS dựa vào SGK trả lời: Xây dựng đất nước mới và bảo vệ Tổ quốc là một thử thách với lòng yêu nước của người Việt Nam® Lòng yêu nước càng được phát huy cao độ.
HS theo dõi SGK phát biểu. 
HS nghe, ghi nhớ.
2. Phát triển và tôi luyện truyền thống yêu nước trong các thế kỉ phong kiến độc lập:
* Bối cảnh lịch sử:
- Đất nước trở lại độc lập, tự chủ.
- Sau 1 ngàn năm Bắc thuộc nền kinh tế trở nên lạc hậu, đói nghèo.
- Các thế lực phương Bắc chưa từ bỏ âm mưu xâm lược phương Nam.
® Trong bối cảnh ấy lòng yêu nước ngày càng được phát huy, tôi luyện.
* Biểu hiện:
- Ý thức vươn lên xây dựng, phát triển nền kinh tế tự chủ, nền văn hoá đậm đà bản sắc truyền thống của dân tộc.
- Tinh thần chiến đấu chống giặc ngoại xâm bảo vệ độc lập dân tộc của mỗi người Việt.
- Ý thức đoàn kết mọi tầng lớp nhân dân, mọi dân tộc trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
- Lòng tự hào dân tộc, biết ơn tổ tiên.
- Ý thức vì dân, thương dân của giai cấp thống trị tiến bộ - Yêu nước gắn với thương dân - Mang yếu tố nhân dân.
 8’
HĐ3: Cả lớp, cá nhân.
GV: Qua tìm hiểu ta thấy truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam được biểu hiện rất đa dạng ở những mức độ khác nhau.
HỎI: Tại sao có thể xem nét đặc trưng cơ bản của truyền thống yêu nước Việt Nam thời phong kiến là chống giặc ngoại xâm, bảo vệ độc lập dân tộc?
GV kết luận: Yêu cầu HS điểm lại tất cả các cuộc kháng chiến và khởi nghĩa giành và giữ độc lập dân tộc của nhân dân ta trước TKXIX. Qua đó, HS thấy được trên thế giới có lẽ không có dân tộc nào trải qua nhiều cuộc kháng chiến chống xâm lược như Việt Nam.
GV tiểu kết: Như vậy rõ ràng ta thấy, truyền thống yêu nước được biểu hiện rõ nét nhất trong cuộc đấu tranh chống ngoại xâm. Vì vậy đấu tranh chống ngoại xâm trở thành nét đặc trưng của truyền thống yêu nước Việt Nam
GV đàm thoại với HS về những biểu hiện của lòng yêu nước hiện nay, lấy ví dụ những việc làm cụ thể, thông qua đó giáo dục HS.
C ủng cố kiến th ức:
- Quá trình hình thành, tôi luyện, phát huy truyền thống yêu nước của nhân dân Việt Nam.
- Nét đặc trưng cơ bản của truyền thống yêu nước.
HĐ3:
HS nắm được:
- Hi sinh, xả thân vì nước.
- Tự hào về đất nước, tôn kính những vị anh hùng dân tộc.
- Lao động sáng tạo làm giàu cho cộng đồng, cho đất nước.
- Chống giặc ngoại xâm…
- Giữ gìn di sản văn hoá…
- Làm những việc ích nước, lợi nhà… trong đó biểu hiện đặc trưng là chống giặc ngoại xâm bảo vệ độc lập dân tộc.
HS theo dõi SGK kết hợp với những kiến thức đã học trả lời.
HS nghe, ghi chép.
HS nắm được: 
- Truyền thống quí báu đó của nhân dân Việt Nam đã được phát huy cao độ qua mọi thời đại, đã làm nên những chiến công hiển hách cho dân tộc, “Nhấn chìm tất cả bè lũ bán nước và cướp nước” đưa đất nước, dân tộc “Vượt qua mọi sự nguy hiểm khó khăn”.
 - Trong công cuộc xây dựng đất nước hiện nay, Việt Nam đứng trước những khó khăn thử thách lớn: nguy cơ tụt hậu, cạnh tranh khốc liệt với bên ngoài, nguy cơ đánh mất bản sắc truyền thống của dân tộc… Vì vậy truyền thống yêu nước cần phải được phát huy cao độ hơn nữa.
3. Nét đặc trưng của truyền thống yêu nước Việt Nam thời phong kiến:
- Dân tộc Việt Nam đã trải qua nhiều cuộc đấu tranh chống giặc ngoại xâm.
 Trong đấu tranh chống giặc ngoại xâm nhân dân Việt Nam đã đoàn kết nhất trí đồng lòng vượt qua gian khổ, hi sinh, phát huy tài năng, trí tuệ, chiến đấu dũng cảm giành thắng lời cuối cùng.
- Cũng trong chiến đấu chống ngoại xâm lòng yêu nước trở nên trong sáng chân thành và cao thượng hơn bao giờ hết.
=> Đấu tranh chống ngoại xâm, bảo vệ độc lập trở thành nét đặc trưng của truyền thống yêu nước Việt Nam.
C ủng cố kiến th ức:
4. Dặn dò: 3 ph .
- Học bài câu hỏi 1, 2, 3, 4 SGK - Tr140.
- Bài tập về nhà: Ôn tập chuẩn bị tiết sau kiểm tra 1 tiết.
IV. RÚT KINH NGHIỆM: