Đề thi chọn học sinh giỏi huyện môn Sinh học Lớp 9 - Năm học 2008-2009 (Có hướng dẫn chấm)

UBND HuyÖn kinh m«n K× thi häc sinh giái huyÖn 
Phßng GD&§T KInh M«n Líp 9 THCS n¨m häc 2008 – 2009
 M«n: Sinh häc 
 Thêi gian 120 phót (kh«ng kÓ thêi gian giao ®Ò) 
 Ngµy thi 27/11/ 2008
C©u 1(2®iÓm): BiÕn dÞ tæ hîp lµ g×? Ph©n tÝch c¬ chÕ h×nh thµnh biÕn dÞ tæ hîp? Gi¶i thÝch ë c¸c loµi sinh s¶n giao phèi biÕn dÞ tæ hîp l¹i phong phó h¬n nhiÒu so víi nh÷ng loµi sinh s¶n v« tÝnh? 
C©u 2(2.5®iÓm): T¹i sao nãi: Pr«tªin cã vai trß quan träng ®èi víi c¬ thÓ ng­êi?
C©u 3(1.5®iÓm): ë ruåi giÊm cã bé nhiÔm s¾c thÓ 2n = 8. H·y cho biÕt c¬ chÕ di truyÒn bé nhiÔm s¾c thÓ cña Ruåi giÊm trong c¸c tr­êng hîp cã thÓ x¶y ra?
C©u 4(1.5®iÓm): Ph©n biÖt biÕn dÞ di truyÒn vµ biÕn dÞ kh«ng di truyÒn?
C©u 5(1.5®iÓm): Cho c©y F1 cã kiÓu h×nh th©n cao, h¹t trßn lai víi nhau. Trong sè c¸c lo¹i kiÓu h×nh ë F2 thÊy cã kiÓu h×nh th©n cao, h¹t dµi vµ kiÓu h×nh th©n thÊp, h¹t trßn. (BiÕt r»ng mçi gen quy ®Þnh 1 tÝnh tr¹ng, tréi hoµn toµn vµ kh«ng cã ho¸n vÞ gen).
a. H·y cho biÕt F1 cã thÓ cã nh÷ng kiÓu gen nµo? (C¸c c©y F1 cã cïng kiÓu gen)
b. Lµm c¸ch nµo ®Ó biÕt chÝnh x¸c kiÓu gen cña F1?
C©u 6(1®iÓm): Mét gen cã chiÒu dµi 0,51 micr«met.
a. Ph©n tö pr«tªin do gen trªn tæng hîp cã bao nhiªu axitamin?
b.TÝnh sè l­îng tõng lo¹i nuclª«tit cña gen. BiÕt r»ng sè a®ªnin b»ng 20% tæng sè nuclª«tit.
UBND huyÖn kinh m«n H­íng dÉn chÊm m«n: Sinh häc 
phßng GD&§T kinh m«n Líp 9 THCS n¨m häc 2008 – 2009
C©u1
(2®iÓm)
a) BiÕn dÞ tæ hîp: Lµ lo¹i biÕn dÞ x¶y ra do sù s¾p xÕp l¹i c¸c gen qui ®Þnh c¸c tÝnh tr¹ng trong qu¸ tr×nh sinh s¶n dÉn ®Õn ë ®êi con lai xuÊt hiÖn c¸c kiÓu h×nh míi so víi bè mÑ chóng. 
 - C¬ chÕ biÕn dÞ tæ hîp: 
 + Trong gi¶m ph©n: C¸c gen tån t¹i thµnh tõng cÆp(cÆp gen alen). Khi gi¶m ph©n t¹o giao tö cã hiÖn t­îng ph©n li cña hai gen trong mçi cÆp, mçi gen ®i vÒ mét giao tö kh¸c nhau. Khi xÐt cïng lóc nhiÒu cÆp gen ®éc lËp víi nhau th× cho sè lo¹i giao tö lµ rÊt lín. 
 C¬ thÓ cã kiÓu gen chøa n cÆp gen dÞ hîp, ph©n li ®éc lËp sÏ cho ®Õn 2n lo¹i giao tö.
 + Trong thô tinh: Khi c¸c giao tö kÕt hîp ngÉu nhiªn trong thô tinh th× sè tæ hîp kiÓu gen h×nh thµnh qua thô tinh l¹i cµng lín.
 ë mét loµi: C¸ thÓ c¸i cã 2n lo¹i giao tö, c¸ thÓ ®ùc cã 2m. Khi thô tinh ngÉu nhiªn cho 2n . 2m = 2n+m tæ hîp kiÓu gen. Trong sè c¸c tæ hîp nµy sÏ cã c¸c tæ hîp cã kiÓu h×nh kh¸c P t¹o thµnh nh÷ng tæ hîp biÕn dÞ.
 Men®en gi¶i thÝch: Sù ph©n li ®éc lËp cña c¸c cÆp nh©n tè di truyÒn trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö vµ sù tæ hîp tù do cña chóng trong qu¸ tr×nh thô tinh lµ c¬ chÕ chñ yÕu t¹o nªn c¸c biÕn dÞ tæ hîp. 
 - Gi¶i thÝch: ë loµi giao phèi cã sù ph©n li ®éc lËp vµ tæ hîp tù do cña c¸c cÆp gen trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö ®· t¹o ra nhiÒu lo¹i giao tö; c¸c lo¹i giao tö nµy ®­îc tæ hîp l¹i khi thô tinh ®· t¹o ra nhiÒu tæ hîp kh¸c nhau lµm xuÊt hiÖn nhiÒu biÕn dÞ tæ hîp. Loµi sinh s¶n v« tÝnh kh«ng cã sù gi¶m ph©n h×nh thµnh giao tö vµ kh«ng cã sù thô tinh. C¬ thÓ con ®­îc h×nh thµnh tõ mét phÇn hay mét nhãm tÕ bµo cña c¬ thÓ mÑ qua nguyªn ph©n nªn gièng hÖt c¬ thÓ mÑ ban ®Çu.
0,5®
0,5®
0,25®
0,25®
0,5®
C©u 2
(2.5®iÓm)
V× pr«tªin cã nh÷ng chøc n¨ng quan träng ®èi víi c¬ thÓ:
- Tham gia cÊu t¹o vµ ho¹t ®éng sèng cña c¬ thÓ:
 + Chøc n¨ng cÊu tróc: Lµ thµnh phÇn cÊu t¹o cña chÊt nguyªn sinh, lµ thµnh phÇn quan träng x©y dùng nªn c¸c bµo quan vµ mµng sinh chÊt pr«tªin h×nh thµnh c¸c ®Æc ®iÓm gi¶i phÉu h×nh th¸i cña c¸c m«, c¬ quan, hÖ c¬ quan vµ c¬ thÓ.
 + Chøc n¨ng xóc t¸c c¸c qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt: B¶n chÊt cña enzim lµ pr«tªin. Enzim xóc t¸c cho c¸c qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt.
 + §iÒu hoµ c¸c qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt lµ c¸c hoocmon(c¸c hoocmon phÇn lín lµ pr«tªin)
 + Chøc n¨ng b¶o vÖ: Pr«tªin t¹o nªn c¸c kh¸ng thÓ b¶o vÖ c¬ thÓ
 + Chøc n¨ng vËn ®éng: Pr«tªin t¹o nªn c¸c lo¹i c¬ cã vai trß vËn ®éng c¬ thÓ vµ gióp c¸c bé phËn c¬ thÓ thùc hiÖn chøc n¨ng cña m×nh.
 + Cung cÊp n¨ng l­îng: Pr«tªin ph©n huû cung cÊp n¨ng l­îng cho tÕ bµo ®Ó c¬ thÓ ho¹t ®éng.
- Tham gia chøc n¨ng di truyÒn: 
 + CÊu t¹o nªn nhiÔm s¾c thÓ: Hist«n lµ mét lo¹i pr«tªin
 + Tham gia t¹o enzim ADN-polimeraza xóc t¸c ph¶n øng nh©n ®«i cña ADN.
 + Pr«tªin cßn trùc tiÕp biÓu hiÖn thµnh tÝnh tr¹ng c¬ thÓ.
0.5®
0.25®
0.25®
0.25®
0.25®
0.25®
0.25®
0.25®
0.25®
C©u 3
(1.5®iÓm)
C¬ chÕ di truyÒn bé nhiÔm s¾c thÓ cña Ruåi giÊm:
+ Trong tr­êng hîp b×nh th­êng:
- Nguyªn ph©n: Tõ mét tÕ bµo mÑ 2n = 8 t¹o thµnh 2 tÕ bµo con, mçi tÕ bµo con cã 2n = 8.
- Gi¶m ph©n vµ thô tinh: Tõ mét tÕ bµo sinh tinh 2n = 8 h×nh thµnh 4 giao tö, mçi giao tö chøa n = 4. Tõ tÕ bµo sinh trøng 2n = 8 t¹o thµnh mét trøng cã n = 4 vµ 3 thÓ ®Þnh h­íng. Khi thô tinh cho ra hîp tö chøa 2n = 8.
+ Trong tr­êng hîp x¶y ra ®ét biÕn: 
 - Nguyªn ph©n: Tõ tÕ bµo mÑ 2n = 8 > TÕ bµo con 2n = 16, ... 
- Gi¶m ph©n vµ thô tinh: Do c¸c t¸c nh©n g©y ®ét biÕn nªn sù ph©n li kh«ng b×nh th­êng cña c¸c cÆp NST trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö. 
 Mét cÆp NST nµo ®ã kh«ng ph©n li nªn t¹o giao tö (4 ± 1). Giao tö nµy kÕt hîp víi giao tö n = 4 t¹o nªn hîp tö (8 ± 1)(ThÓ dÞ béi)
 Toµn bé bé NST kh«ng ph©n li t¹o giao tö 2n = 8. Giao tö nµy kÕt hîp víi giao tö n = 4 t¹o nªn hîp tö chøa 3n = 12.(ThÓ ®a béi)
0,25®
0,25®
0,25®
0,25®
0,25®
0,25®
C©u 4
(1.5®iÓm)
Ph©n biÖt biÕn dÞ di truyÒn vµ biÕn dÞ kh«ng di truyÒn:
BiÕn dÞ di truyÒn
BiÕn dÞ kh«ng di truyÒn
Kh¸i niÖm
- Lµ nh÷ng biÕn dÞ trong vËt chÊt di truyÒn(NST, ADN) bao gåm ®ét biÕn gen, ®ét biÕn NST, biÕn dÞ tæ hîp
- Lµ nh÷ng biÕn ®æi ë kiÓu h×nh ë cïng mét kiÓu gen ph¸t sinh trong ®êi c¸ thÓ d­íi ¶nh h­ëng trùc tiÕp cña m«i tr­êng.
TÝnh chÊt
- Ph¸t sinh mét c¸ch ngÉu nhiªn, riªng rÏ, kh«ng ®Þnh h­íng.
- BiÕn ®æi trong vËt chÊt di truyÒn nªn di truyÒn ®­îc.
- Ph¸t sinh ®ång lo¹t theo mét h­íng x¸c ®Þnh ®èi víi mét nhãm c¸ thÓ cã cïng kiÓu gen sèng trong cïng ®iÒu kiÖn.
- ChØ biÕn ®æi ë kiÓu h×nh mµ kh«ng liªn quan ®Õn kiÓu gen vµ kh«ng di truyÒn ®­îc.
 ý nghÜa
- Ph¸t sinh nhiÒu kiÓu gen míi, do ®ã lµm sinh giíi thªm phong phó, lµm nguyªn liÖu cho chän gièng vµ tiÕn ho¸.
- Lµm cho c¬ thÓ ph¶n øng linh ho¹t vÒ kiÓu h×nh tr­íc sù thay ®æi cña m«i tr­êng, gióp sinh vËt tån t¹i trong ®êi c¸ thÓ, cã ý nghÜa gi¸n tiÕp trong chän gièng vµ tiÕn ho¸.
0.5®
0.25®
0.25®
0.5®
C©u 5
(1.5®iÓm)
a. F1cã thÓ cã nh÷ng kiÓu gen: 
 F2 xuÊt hiÖn hai tÝnh tr¹ng míi kh¸c bè mÑ lµ: Th©n thÊp, h¹t dµi chøng tá ®©y lµ 2 tÝnh tr¹ng lÆn F1 cã kiÓu gen dÞ hîp vÒ 2 cÆp gen.
Quy ­íc: Gen A: Th©n cao Gen B: H¹t trßn
 Gen a: Th©n thÊp Gen b: H¹t dµi
 + Khi hai gen n»m trªn 2 NST kh¸c nhau: KiÓu gen cña F1 lµ AaBb
 + Khi hai gen n»m trªn cïng 1 NST: KiÓu gen cña F1 lµ: 
b. C¸ch nhËn biÕt chÝnh x¸c kiÓu gen F1: Ta cho F1 lai ph©n tÝch hoÆc tù thô phÊn.
 + Lai ph©n tÝch kÕt qu¶ FB cã: 
 4 lo¹i kiÓu h×nh víi tû lÖ 1:1:1:1 F1cã kiÓu gen lµ AaBb 
 2 lo¹i kiÓu h×nh víi tû lÖ 1:1 F1 cã kiÓu gen lµ 
 + Tù thô phÊn kÕt qu¶ F2 cã: 
 4 lo¹i kiÓu h×nh víi tû lÖ 9:3:3:1 F1 cã kiÓu gen lµ AaBb
 3 lo¹i kiÓu h×nh víi tû lÖ 1:2:1 F1 cã kiÓu gen lµ 
0.25®
0.25®
0.25®
0.25®
0.25®
0.25®
C©u 6
(1®iÓm)
 a.TÝnh sè axitamin cña ph©n tö pr«tªin.
 Sè nuclª«tit cña gen lµ: N = . 2 = 3000 
 Ph©n tö pr«tªin cã sè axitamin lµ: - 2 = 498 
b.TÝnh sè nuclª«tit tõng lo¹i cña gen.
 A = 20% N A = T = 20%. 3000 = 600 
 G = X = – 600 = 900 
0.5®
0.5®