Đề tài Một số biện pháp giúp học sinh “gần gũi và thân thiện” với vật mẫu trong hoạt động quan sát nhận xét ở bài vẽ theo mẫu lớp 4

SAÙNG KIEÁN KINH NGHIEÄM
MỘT SỐ BIỆN PHÁP
GIÚP HỌC SINH “GẦN GŨI VÀ THÂN THIỆN” VỚI VẬT MẪU TRONG HOẠT ĐỘNG QUAN SÁT NHẬN XÉT
Ở BÀI VẼ THEO MẪU LỚP 4
Phaàn 1: MÔÛ ÑAÀU
1/Lí do chọn đề tài:
 Những năm gần đây, với sự hội nhập sâu rộng của nước ta với thế giới,việc học và dạy những môn học mang tính nghệ thuật trong trường phổ thông được chú trọng một cách đúng với vai trò của nó trong cuộc sống. Môn mĩ thuật cũng là một môn nghệ thuật, môn học này ở bậc tiểu học không nhằm mục đích đào tạo học sinh trở thành hoạ sĩ hay thợ vẽ mà mục tiêu chính là giáo dục thẫm mĩ cho các em ( thông qua ngôn ngữ mĩ hội hoạ : đường nét, hình mảng, bố cục , màu sắc,), giúp các em tiếp xúc, làm quen với cái đẹp của thiên nhiên, của tác phẫm mĩ thuật và gần gũi hơn nữa là với những đồ vật quen thuộc trong cuộc sống. 
Ở trường TH các môn học đều cần ở học sinh những kĩ năng quan sát sự vật hiện tượng một cách hiệu quả. Từ đó giúp các em tư duy tốt hơn trong học tập, để lĩnh hội kiến thức một cách cao nhất. Môn Mĩ Thuật không phải là một ngoại lệ, hơn nữa hoạt động quan sát lại là một hoạt động đặc trưng ở môn học này. Để học tốt môn Mĩ Thuật nói chung và môn Mĩ Thuật lớp 4 nói riêng, phát huy kĩ năng quan sát đồ vật là mục tiêu không thể thiếu trong dạy bài Vẽ theo mẫu (vẽ hình hoạ) ở lớp 4.Phải làm gì để quá trình giáo dục thẩm mĩ cho các em được hiệu quả hơn, mà cụ thể ở đây là quan sát tốt hơn từ đó các em sẽ có kĩ năng phán đoán, ước lượng , so sánh,phục vụ cho việc học tập môn mĩ thuật cũng như các môn học khác đó là một câu hỏi mà ai là giáo viên cũng trăn trở.
2/Mục đích của đề tài:
Nhằm phát huy kĩ năng quan sát ở học sinh.
Giúp học sinh phát triển trí tuệ, cảm quan đối với thế giơi xung quanh.
Giúp học sinh yêu thích môn mĩ thuật là yếu tố quyết định hiệu quả việc giáo dục thẫm mĩ ở trường tiểu học.
 3/ Phạm vi nghiên cứu:
Học sinh khối lớp 4, trường tiểu học tröôøng TH Löông Hoøa A . 
Thời gian 2 năm (năm học: 2012 – 2013 , 2013 – 2014)
CÔ SÔÛ LÍ LUAÄN VAØ CÔ SÔÛ THÖÏC TIEÃN
4/ Cơ sở lí luận:
Hội hoạ đối với trẻ em nói chung và đối với hoc sinh lớp 4 nói riêng là cả một thế giới muôn hình, muôn sắc với những nét vẽ ngây thơ, sinh động. Các em vẽ không theo một quy luật nào ( như sự hợp lôgíc, sự hiểu biết toàn diện về tỉ lệ, xa gần, giải phẫu, ánh sáng,), mà vẽ theo cảm xúc do môi trường thẫm mĩ tạo nên. Các em vẽ theo trí nhớ, vẽ theo biểu tượng đã được hình thành hoặc tưởng tượng ra nhiều hơn là vẽ theo mẫu thực. Ví dụ khi vẽ theo mẫu em ít nhìn mẫu mà vẽ theo hình ảnh đã được ghi nhớ trong đầu các em. Học sinh lớp 4 (10 tuổi) là giai đoạn chuyển tiếp từ tư duy cụ thể mang tính trực quan lên tư duy lôgíc , tư duy trừu tượng.
Đối với học sinh lớp 4 (10 tuổi), khả năng quan sát của các em bước đầu đã mang tính khái quát hóa, trừu tượng hóa hơn những học sinh lớp 1,2,3. song tư duy trực quan cụ thể vẫn còn trong hoạt động tư duy của các em ở lứa tuổi này. Bằng thị giác các em quan sát đồ vật một cách trực diện theo không gian 3 chiều, nhưng khi thể hiện bài vẽ lại trên một mặt phẳng (2 chiều), do vậy sử dụng cơ quan xúc giác hỗ trợ sẽ giúp các em nắm được bản chất đồ vật quan sát (mẫu). Quá trình này sẽ làm hiện trong não chủ thể tất cả những hình ảnh của đối tượng đã được tri giác. Từ sự kết hợp quan sát đó sẽ giúp não bộ của các em ghi lại hình ảnh một cách chi tiết và cụ thể hơn phục vụ tốt việc so sánh tỉ lệ nội tại đồ vật cũng như so sánh tỉ lệ tương quan chung giữa các đồ vật. 
5/ Cơ sở thực tiễn:
 - Hiện nay khi nói đến quan sát vật mẫu trong vẽ theo mẫu nói chung và vẽ theo mẫu ở lớp 4 nói riêng hầu như chỉ giới hạn ở mức độ bày mẫu và học sinh quan sát, dẫn đến việc các em thường sao chụp một cách rập khuôn theo các bước vẽ mẫu trong sách giáo khoa hoặc của giáo viên (tuy giáo viên đã nhắc nhở phải thể hiện bài vẽ theo mẫu theo góc nhìn của mình).
 - Để quá trình quan sát được nhẹ nhàng hơn, diễn ra một cách tự nhiên, lấy học sinh làm trung tâm, chủ thể của hoạt động này, việc giúp học sinh tiếp cận và “thân thiện” với những vật mẫu có dạng hình khác nhau là góp phần giúp các em ghi nhớ hình dáng vật mẫu. áp dụng trò chơi học tập sử dụng nhiều giác quan ở bước này là một điều mang lại hiệu quả thiết thực cho tiết học vẽ theo mẫu của học sinh lớp 4.
6/Thực trạng:
Trong điều kiện thực tế hiện nay, việc dạy học lấy học sinh làm trung tâm là kim chỉ nam của các phương pháp dạy học ở tiểu học. Song để thực hiện được diều đó đòi hỏi người giáo viên phải chuẩn bị bài dạy một cách công phu trong đó đồ dùng dạy học chiếm vai trò quan trọng. Là một trường vùng sâu, vùng đồng bào dân tộc,học sinh trường TH Lương Hòa A rất ít được tiếp xúc với những đồ vật mang tính nghệ thuật (lọ hoa, chậu cảnh, và các đồ gốm mĩ nghệ khác) do điều kiện gia đình trên địa bàn hầu hết rất khó khăn, những đồ vật đó các gia đình của các em gần như không có. Do vậy việc cho các em làm quen và tiếp xúc một cách sâu sát nhất sẽ giúp các em có cái nhìn đúng đắn và từ đó phát huy óc tưởng tượng, sáng tạo khi thực hiện những bài vẽ theo mẫu.
Phaàn 2: NOÄI DUNG
Muïc 1: BIEÄN PHAÙP GIUÙP HOÏC SINH “THAÂN THIEÄN” VÔÙI VAÄT MAÃU THOÂNG QUA XUÙC GIAÙC VAØ THÒ GIAÙC
1.1/ Ghi nhớ và gần gũi những đồ vật có dạng hình trụ, hình cầu, hình khối hộp.
Mỗi học sinh phải liệt kê (vào giấy) được ít nhất 3 đồ vật trong gia đình có dạng hình khác nhau: Hình trụ, hình khối hộp, hình cầu,
Ví dụ: Lọ hoa, trái cam, hộp đựng bút,( bằng chất liệu gốm, sứ, thuỷ tinh, gỗ,)
Mỗi học sinh phải sưu tầm ít nhất một đồ vật có dạng hình cầu hoặc hình trụ hay hình khối hộp.
Lưu ý: Không phải những đối tượng được đặt cạnh nhau đều được ghi nhớ như nhau, chỉ những cái gì liên quan đến nhu cầu, động cơ , mục đích, tâm thế, hoạt động của các em thì mới được ghi nhớ tốt hơn.
1.2/ Trò chơi: ĐOÁN VẬT
 - Áp dụng trong hoạt động quan sát- nhận xét.
	 a/ Mục tiêu: 
 - Giúp học sinh tiếp cận, quan sát vật mẫu một cách nhẹ nhàng thông qua cơ quan xúc giác, phát huy khả năng phán đoán. 
 b/ Thiết bị :
 - Túi vải màu sẫm kích thước: 30x50 cm
 - 8 đồ vật: 2 lọ hoa sứ có dạng hình trụ có kiểu dáng khác nhau
2 loại trái cây có dạng hình cầu.
 - 2 cái ly sứ (không quai) có dạng hình trụ kiểu dáng khác nhau
 - 2 khối hộp chữ nhật kích thước khác nhau
 - 2 cái chai thuỷ tinh có dạng hình trụ nhưng khác nhau về kiểu dáng.
 Lưu ý : Đồ vật (1 hoặc 2 đồ vật) sẽ được dùng làm mẫu vẽ trong bài học.
 c/ Chuẩn bị :
 - Chọn 2 đội chơi (Mỗi đội 4 học sinh)
 - Cho 4 đồ vật (mỗi thứ một vật) vào túi vải.
 - Thời gian chơi: 5 phút
 d/ Cách chơi :
 - Đội thứ nhất chia thành 2 nhóm (đặt tên nhóm) : nhóm thứ nhất 2 học sinh miêu tả sẽ luồn tay vào túi vải và miêu tả hình dáng, đặc điểm, tính chất, của vật. Nhóm thứ 2 học sinh sẽ đoán vật được miêu tả đó, khi nào đúng ghi lên bảng thì nhóm thứ nhất sẽ miêu tả vật tiếp theo.
 - Mỗi lần đoán đúng được ghi 10 điểm.
 - Thời gian sẽ chấm dứt khi hết 1 phút
 * Đội thứ 2 thực hiện như đội thứ nhất với những đồ vật khác kiểu dáng
 - Giáo viên và học sinh dưới lớp chấm điểm và công bố đội thắng. Từ đó yêu cầu học sinh nhấn mạnh những đặc điểm và hình dáng của đồ vật sẽ làm vật mẫu.
Lưu ý: đây là một trò chơi đòi hỏi sự linh hoạt và chuẩn bị kĩ lưỡng kịch bản của giáo viên, nếu không sẽ dẫn đến sự lúng túng khi tham gia trò chơi.
1.3/ Góc trưng bày:
 - Tạo góc trưng bày những sản phẩm (vật mẫu) của giáo viên cũng như học sinh sưu tầm.
 + Sắp xếp góc trưng bày theo hình dạng của đồ vật:
Ví dụ : Kệ để đồ vật hình trụ riêng với các kệ đồ vật có hình dạng khác.
 - Sắp xếp gian biểu để hoc sinh quan sát và bổ sung đồ vật 1 lần / tháng. 
Phaàn 3: KEÁT QUAÛ
- Học sinh đam mê hơn phân môn Vẽ theo mẫu nói riêng và Mĩ thuật nói chung.
- Tạo thói quen luôn phát huy hết các giác quan để quan sát sự vật ở học sinh.
- Qua 2 naêm thöïc hieän theo noäi dung ,bieän phaùp cuûa ñeà taøi,Toâi thaáy hoïc sinh thật sự thân thiện với những đồ vật xung quanh, Luôn say mê tìm tòi, khám phá, sưu tầm những đồ vật gần gũi với cuộc sống của các em..Thaáy ñöôïc caùi ñuùng,caùi ñeïp,phaûn aùnh ñöôïc caùi ñuùng ,caùi sai,caùi thieän,Ñaëc bieät soá löôïng hoïc sinh veõ baøi ñaït hoaøn thaønh khaù nhieàu so vôùi nhöõng naêm hoïc tröôùc 70 %,hoaøn thaønh toát so vôùi naêm tröôùc laø 30 % .( Hai naêm lieàn ñeàu coù hoïc sinh gioûi voøng huyeän ñoái vôùi caùc khoái lôùp ).Töø doù goùp phaàn khoâng nhoû trong vieäc giuùp caùc em caøng yeâu thích moân hoïc naøy,caøng theâm yeâu tröôøng, lớp.
BAØI HOÏC KINH NGHIIEÄM
- Những sự vật học sinh được tiếp cận một cách “thân thiện” sẽ phá vỡ ngăn cách và tạo nên sự gần gũi khi các em quan sát sự vật ấy.
- Sự thường xuyên quan sát những đồ vật xung quanh trong cuộc sống hàng ngày là một yếu tố giúp học sinh thực hiện tốt quá trình quan sát mẫu trong bài vẽ theo mẫu.
- Sự “thân thiện và gần gũi” giữa học sinh và các đồ vật xung quanh sẽ giúp các em thể hiện bài vẽ có hồn và sinh động hơn.
KIEÁN NGHÒ
F Sau đây là những kiến nghị đến cấp trên:
 - Cung cấp thêm trang thiết bị, nhất là các vật mẫu để giảng dạy tốt phân môn Vẽ theo mẫu và một số pho tượng giúp HS quan sát đầy đủ các phía của pho tượng nhằm học tốt hơn trong bài Thường thức mĩ thuật và nặn tạo dáng.
NHỮNG TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Mĩ thuật và phương pháp dạy học mĩ thuật ở tiểu học (NXBGD – tác giả Nguyễn Lăng Bình).
- Sư phạm học tiểu hoc (NXBGD – tác giả: Nguyễn Đình Chính, Nguyễn Văn Luỹ, Phạm Ngọc Uyển)
 Lương Hòa,ngaøy thaùng naêm 2014
 Ngöôøi thöïc hieän
 Thaïch Khem Ma Ra Răng Sây
BAÙO CAÙO TOÙM TAÉT
Saùng kieán kinh nghieäm ( hoaëc aùp duïng saùng kieán ) caûi tieán .
Ngöôøi thöïc hieän : 
- Hoï vaø teân : Thaïch Khem Ma Ra Raêng Saây
- Naêm sinh : 21 / 04 / 1988
- Ñôn vò coâng taùc : Tröôøng TH Löông Hoøa A
- Chöùc vuï hieän taïi : Giaùo vieân daïy boä moân – Mó thuaät 
- Trình ñoä chuyeân moân : Cao ñaúng sö phaïm Mó thuaät
 2. Teân saùng kieán : MỘT SỐ BIỆN PHÁP
GIÚP HỌC SINH “GẦN GŨI VÀ THÂN THIỆN” VỚI VẬT MẪU TRONG HOẠT ĐỘNG QUAN SÁT NHẬN XÉT
Ở BÀI VẼ THEO MẪU LỚP 4
 3. Noäi dung saùng kieán : 
 - Học sinh thật sự thân thiện với những đồ vật xung quanh, Luôn say mê tìm tòi, khám phá, sưu tầm những đồ vật gần gũi với cuộc sống của các em.
 - Học sinh đam mê hơn phân môn Vẽ theo mẫu nói riêng và Mĩ thuật nói chung.
 - Tạo thói quen luôn phát huy hết các giác quan để quan sát sự vật ở học sinh.
 4. Thôøi gian thöïc hieän saùng kinh nghieäm : 02 naêm hoïc .
 5. Phaïm vi aùp duïng : Khoái 4 .
 6.Hiệu quả : 
 - Qua kết quả giảng dạy trên lớp, phát huy tính tích cực của học sinh, đa số học sinh nắm và biết quan sát nhận xét được vật mẫu.
 XAÙC NHAÄN THUÛ TRÖÔÛNG ÑÔN VÒ NGÖÔØI BAÙO CAÙO
 Thaïch Khem Ma Ra Raêng Saây
ÑÔN VÒ : TRÖÔØNG TH LÖÔNG HOØA A COÄNG HOØA XAÕ CHUÛ NGHÓA VIEÄT NAM
 Ñoäc laäp – Töï do – Haïnh phuùc
 PHIEÁU NHAÄN XEÙT,XEÁP LOAÏI SAÙNG KIEÁN KINH NGHIEÄM
Teân ñeà taøi : MOÄT SOÁ BIEÄN PHAÙP GIUÙP HOÏC SINH “ GAÀN GUÕI VAØ THAÂN THIEÄN ” VÔÙI VAÄT MAÃU TRONG HOAÏT ÑOÄNG QUAN SAÙT NHAÄN XEÙT
ÔÛ BAØI VEÕ THEO MAÃU LÔÙP 4.
Thôøi gian thöïc hieän : Từ tháng 10 năm 2013 tháng 5 năm 2014.
Ngöôøi thöïc hieän : Thaïch Khem Ma Ra Raêng Saây
Chöùc vuï : Giaùo vieân boä moân ( Mó thuaät )
Boä phaän coâng taùc : Giaùo vieân tieåu hoïc .
TOÅ CHUYEÂN MOÂN :
 Nhaän xeùt : 
 ---------------------------------------------------------
 ---------------------------------------------------------
 ----------------------------------------------------------
 ---------------------------------------------------------
 ---------------------------------------------------------
 ---------------------------------------------------------
 Xeáp loaïi ( Ñaït,khoâng ñat ):
 Ngaøy thaùng . Naêm..
 Toå tröôûng 
HOÄI ÑOÀNG KHGD TRÖÔØNG
 Nhaän xeùt :
 ---------------------------------------------------
 ---------------------------------------------------
 ---------------------------------------------------
 ---------------------------------------------------
 ---------------------------------------------------
 --------------------------------------------------- Xeáp loaïi ( Ñaït,khoâng ñat ):.
 Ngaøy  thaùng .naêm ..
 Hieäu tröôûng 
 PHOØNG GD&ÑT CHAÂU THAØNH
 Nhaän xeùt :
 -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
 -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
 -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
 -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
 Xeáp loaïi ( Ñaït,khoâng ñaït ) Ngaøy..thaùng naêm .
 Tröôûng phoøng
Ñôn vò :. COÄNG HOØA XAÕ HOÄI CHUÛ NGHÓA VIEÄT NAM 
 Ñoäc laäp – Töï do – Haïnh phuùc 
 Traø Vinh,ngaøythaùng.naêm
PHIEÁU NHAÄN
Sôû Giaùo duïc & Ñaøo taïo Traø Vinh coù nhaän ñeà taøi saùng kieán kinh nghieäm
Naêmn hoïc 20.. – 20 cuûa ñôn vò :
 Hoà sô goàm coù :
Bieân baûn xeùt duyeät cuûa hoäi ñoàng.
Danh saùch caùc ñeà taøi SKKN
Ñeà taøi SKKN cuûa 
Caù nhaân – Soá löôïng :.
Taäp theå – Soá löôïng :.
 Ngöôøi giao Ngaøy nhaän 
 ------------------------------ -----------------------