Đề giao lưu Olympic cấp huyện môn Sinh học Lớp 8 - Năm học 2018-2019 (Có hướng dẫn chấm)

UBND HUYỆN KINH MÔN
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐỀ CHÍNH THỨC
ĐỀ GIAO LƯU OLYMPIC CẤP HUYỆN
NĂM HỌC 2018 - 2019
MÔN SINH HỌC - LỚP 8
Thời gian làm bài: 120 phút
(Đề thi gồm: 06 câu, 01 trang)
Câu 1 (1,5 điểm):
1. Tế bào trong cơ thể có những hình dạng và kích thước nào? Vì sao tế bào có nhiều hình dạng và kích thước khác nhau?
2. Trong một trận thi đấu bóng đá, một cầu thủ đã không may bị hiện tượng bắp cơ bị co cứng không hoạt động được nên trận đấu bị gián đoạn. Hiện tượng bắp cơ bị co cứng không hoạt động được gọi là hiện tượng gì? Giải thích hiện tượng đó?
Câu 2 (2,0 điểm):
1. Tâm thất trái mỗi lần co bóp đẩy đi 75 mililít (ml) máu và trong 2 giờ đã đẩy đi được 675 lít (l) máu, thời gian của pha dãn chung bằng 1/2 thời gian của chu kì tim, thời gian pha nhĩ co bằng 1/3 thời gian pha thất co. Hãy tính:
	a. Số chu kì tim trong một phút và thời gian diễn ra mỗi pha trong một chu kì tim?
	b. Trong 2 giờ thời gian tâm nhĩ và tâm thất làm việc là bao nhiêu?
2. Tại sao những người làm việc ở nơi không khí có nhiều khí cacbon ôxit lại bị ngộ độc?
Câu 3 (1,5 điểm):
1. Với khẩu phần ăn đầy đủ thành phần các chất, sau tiêu hóa ở dạ dày các chất được tiêu hóa như thế nào ở các phần tiếp theo của ống tiêu hóa? 
2. Vì sao thức ăn sau khi đã được nghiền bóp kỹ ở dạ dày chỉ chuyển xuống ruột non thành từng đợt? 
Câu 4 (2,0 điểm):
1. Nguyên nhân dẫn đến sỏi thận và sỏi bóng đái? Cách phòng tránh bệnh đó?
2. Giải thích các đặc điểm cấu tạo của da phù hợp với chức năng bảo vệ cơ thể?
Câu 5 (1,0 điểm): 
1. Vì sao nói ngủ là nhu cầu sinh lí của cơ thể? Muốn có giấc ngủ tốt cần những điều kiện gì?
2. Vào ban đêm, khi ánh sáng yếu ta không nhìn rõ màu sắc của vật, hãy giải thích?
Câu 6 (2,0 điểm): 
1. Nêu vai trò của hoóc-môn tuyến giáp? Nếu thiếu Iốt trong khẩu phần ăn hàng ngày sẽ gây hậu quả như thế nào?
2. Trong các tuyến nội tiết, tuyến nào có vai trò quan trọng nhất, vì sao?
	Hết
Họ tên học sinh: . Số báo danh: ..
Chữ kí giám thị 1: .. Chữ kí giám thị 2: .
HƯỚNG DẪN CHẤM
Câu
Nội dung
Điểm
1
(1,5đ)
1. - TB có nhiều hình dạng khác nhau: Hình cầu (tế bào trứng), hình đĩa (hồng cầu), hình sao nhiều cạnh (tế bào xương, tế bào thần kinh), hình thoi, hình trụ (tế bào lót xoang mũi), hình sợi (tế bào cơ) ...
- Về kích thước: lớn nhất tế bào trứng, có đường kính khoảng 100 ϻm (0,1mm), nặng 175000 tinh trùng, tinh trùng là tế bào nhỏ nhất, dài nhất là tế bào thần kinh.
- Tế bào có nhiều hình dạng và kích thước khác nhau vì trong quá trình phát triển phôi, các phôi bào có sự phân hóa để hình thành các cơ quan khác nhau thực hiện các chức năng khác nhau.
0,25
0,25
0,25
2. 
- Hiện tượng bắp cơ bị co cứng không hoạt động được được gọi là hiện tượng co cơ quá mức hay hiện tượng chuột rút.
- Nguyên nhân “chuột rút” ở các cầu thủ bóng đá: do các cầu thủ bóng đá vận động quá nhiều, ra mồ hôi dẫn đến mất nước, mất muối khoáng, thiếu ôxi. Các tế bào cơ hoạt động trong điều kiện thiếu oxi sẽ giải phóng nhiều axit lactic tích tụ trong cơ làm ảnh hưởng đến sự co và duỗi của cơ. Hiện tượng co cơ cứng hay “Chuột rút”.
0,25
0,5
2
(2,0đ)
1. a. - Số chu kì tim trong một phút:
+ Lượng máu mà tâm thất trái co và đẩy đi trong một phút là: 
675 : (2. 60) = 5,625 (l) = 5625 (ml)
+ Số lần tâm thất trái co trong một phút là: 
5625 : 75 = 75 (lần)
+ Vậy số chu kì tim trong một phút là : 75 lần.
- Thời gian diễn ra mỗi pha trong một chu kỳ tim:
+ Thời gian hoạt động của một chu kỳ tim là : 
(60 : 75) = 0,8 (s).
+ Thời gian của pha dãn chung là : (0,8 : 2) = 0,4 (s)
+ Gọi thời gian pha nhĩ co là x giây
thời gian pha thất co là 3x . 
+ Ta có: x + 3x = 0,8 – 0,4 = 0,4 x = 0,1 (s). 
+ Vậy trong một chu kì co dãn của tim: Thời gian của pha nhĩ co là 0,1s; pha thất co là 0,1. 3 = 0,3s.
b. - Thời gian tâm nhĩ làm việc trong 2 giờ là:
2. 60. 75. 0,1 = 900 (s).
- Thời gian tâm thất làm việc trong 2 giờ là:
2. 60 . 75. 0,3 = 2700 (s).
0,25
0,25
0,25
0,25
0,25
0,25
2. - Trong hồng cầu của người có Hb thực hiện chức năng kết hợp với O2 để vận chuyển O2 cho các tế bào cơ thể và kết hợp với CO2 để vận chuyển CO2 về phổi và thải ra ngoài.
- Trong môi trường không khí có khí độc CO, chất khí này có ái lực hóa học với Hb mạnh hơn cả O2, bởi vậy CO thường chiếm chỗ của O2 trong máu, do kết hợp rất chặt chẽ với Hb nên việc giải phóng CO của Hb diễn ra chậm, làm cho hồng cầu mất tác dụng vận chuyển O2 và CO2. Do đó thường gây độc cho cơ thể: không cung cấp đủ O2 cho não gây hoa mắt, chóng mặt, ngất xỉu không thoát hết lượng CO2 ra khỏi cơ thể gây ngộ độc dẫn tới tử vong.
0,25
0,25
3
(1,5đ)
1. Với khẩu phần ăn đầy đủ thành phần các chất, sau tiêu hóa ở dạ dày cần tiêu hóa tiếp các chất Lipit, Gluxit, Prôtêin, đường đôi, peptit, axit nuclêic.
* Ở ruột non:
- Tiêu hóa lí học: Tiết dịch tiêu hóa, co bóp các cơ thành ruột non, lớp cơ co dãn tạo nhu động thấm đều dịch tiêu hóa, đẩy thức ăn xuống các phần khác của ruột.
- Tiêu hóa hóa học: nhờ tác dụng của dịch tụy, dịch mật, dịch ruột -> tất cả các loại thức ăn được biến đổi thành những chất đơn giản hoà tan mà cơ thể có thể hấp thụ. 
+ Tinh bột và đường đôi enzim amilaza đường đôi enzim Mantaza đường đơn.
+ Prôtêin enzim Pepsin peptit enzim Tripsin axit amin. 
+ Lipit dịch mật các giọt nhỏ lipit enzim axit béo và glixerin. 
+ Axit nuclêic -> Nuclêôtit -> các thành phần của nuclêôtit.
* Ở ruột già: các chất bã không được tiêu hóa, được chuyển xuống ruột già và được vi khuẩn lên men tạo thành phân, nước được tiếp tục hấp thụ, phần còn lại trở nên rắn được chuyển xuống ruột thẳng và thải ra ngoài.
0,25
0,25
0,25
0,25
2. Thức ăn đã được nghiền nhỏ và nhào trộn kỹ, thấm đều dịch vị ở dạ dày sẽ được chuyển xuống ruột non một cách từ từ, theo từng đợt nhờ sự co bóp của cơ thành dạ dày phối hợp với sự đóng mở của cơ vòng môn vị. 
- Cơ vòng môn vị luôn đóng, chỉ mở cho thức ăn từ dạ dày chuyển xuống ruột khi thức ăn đã được nghiền và nhào trộn kỹ. Axit có trong thức ăn vừa chuyển xuống tác động vào niêm mạc tá tràng gây nên phản xạ đóng môn vị. Dịch tụy và dịch mật trong tá tràng có tính kiềm sẽ trung hòa axit của thức ăn từ dạ dày xuống làm ngừng phản xạ đóng môn vị, môn vị lại mở và thức ăn từ dạ dày lại xuống tá tràng.	
0,25
0,25
4
(2,0đ)
* Nguyên nhân dẫn đến sỏi thận và sỏi bóng đái:
- Khẩu phần ăn uống không hợp lí: ăn quá nhiều chất tạo sỏi, ăn quá chua,... Uống ít nước. Nhịn đi tiểu nhiều.
 - Một số chất trong nước tiểu như axit uric, muối canxi, muối photphat, Oxalat,có thể bị kết tinh ở nồng độ cao và pH thích hợp hoặc gặp những điều kiện đặc biệt khác dẫn đến sỏi thận.
* Cách phòng tránh: 
- Không ăn các thức ăn có nguồn gốc tạo sỏi: protein từ thịt, các loại muối có khả năng kết tinh. 
- Nên uống đủ nước, các chất lợi tiểu, không nên nhịn tiểu lâu. 
0,25
0,25
0,25
0,25
- Ở lớp biểu bì của da có:
+ Tầng sừng gồm các tế bào chết đã hóa sừng xếp sít nhau, dễ bong ra có tác dụng: đẩy bụi, chống sự xâm nhập của vi khuẩn và các chất độc hại bám trên bề mặt của lớp này ra khỏi cơ thể, làm cho cơ thể không bị mất quá nhiều nước do bốc hơi
+ Tầng tế bào sống gồm các tế bào có khả năng phân chia tạo ra các tế bào mới, trong tế bào có chứa các hạt sắc tố: Các tế bào mới được sinh ra có tác dụng thay thế cho các tế bào ở tầng sừng đã bong ra và hàn gắn các vết thương cho da; sắc tố da góp phần chống tác hại của các tia tử ngoại ảnh hưởng xấu đến da.
- Ở lớp bì của da có các tuyến nhờn tiết ra chất nhờn giúp da không bị khô nẻ, không thấm nước và diệt khuẩn cho da 
- Lớp mỡ dưới da tạo ra lớp đệm có tác dụng cách nhiệt chống lạnh cho cơ thể khi trời lạnh và giảm bớt những săng chấn cơ học tác động tới những nội quan bên trong cơ thể.
0,25
0,25
0,25
0,25
5
(1,0đ)
1. - Bản chất của giấc ngủ là quá trình ức chế tự nhiên của vỏ não có tác dụng bảo vệ, phục hồi khả năng làm việc của hệ thần kinh.
- Để có giấc ngủ tốt cần: đảm bảo giấc ngủ hàng ngày, làm việc và nghỉ ngơi hợp lí, sống thanh thản, tránh lo âu, tránh sử dụng các chất kích thích có hại cho hệ thần kinh, 
0,25
0,25
2. Vào ban đêm, khi ánh sáng yếu ta không nhìn rõ màu sắc của vật vì:
- Vào ban đêm, khi ánh sáng yếu tế bào nón không hoạt động, chỉ tế bào que hoạt động.
- Mà tế bào que chỉ có khả năng tiếp nhận kích thích ánh sáng yếu mà không có khả năng tiếp nhận về màu sắc nên không thể nhận ra màu sắc của vật
0,25
0,25
6
(2,0đ)
- Vai trò của hoóc-môn tuyến giáp: 
+ Hoóc-môn Tiroxin có vai trò quan trọng trong trao đổi chất và quá trình chuyển hóa các chất trong tế bào.
+ Tiết hoóc-môn Canxitonin cùng với tuyến cận giáp tham gia điều hòa canxi và phốtpho trong máu.
- Nếu thiếu Iốt trong khẩu phần ăn hàng ngày sẽ gây hậu quả: 
+ Tirôxin không tiết ra, tuyến yên sẽ tiết hoóc-môn thúc đẩy tuyến giáp tăng cường hoạt động gây phì đại tuyến là nguyên nhân của bệnh bướu cổ. 
+ Trẻ bị bệnh sẽ chậm lớn, trí não kém phát triển. Người lớn hoạt động thần kinh giảm sút, trí nhớ kém.
0,25
0,25
0,25
0,25
2. Tuyến yên là tuyến nội tiết có vai trò quan trọng nhất, vì:
- Tuyến yên tiết ra nhiều loại hoóc-môn, mỗi một loại hoóc-môn lại tác động đến sự hoạt động của các tuyến nội tiết khác như: tuyến giáp, tuyến trên thận,.., các tuyến ngoại tiết và các cơ quan trong cơ thể.
- Tuyến yên tiết ra hoóc-môn ảnh hưởng đến sự tăng trưởng, trao đổi chất đường, nước, co thắt các cơ trơn (ở tử cung).
- Hoạt động tiết hoóc-môn của tuyến yên ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến sự điều khiển của hệ thần kinh.
0,25
0,25
0,25
0,25
-----HẾT-----