Đề cương ôn tập Địa lí 10 năm học 2015-2016
1,Hãy lấy ví dụ chứng minh rằng địa đới là quy luật phổ biến của các thành phần địa lí?
Hướng dẫn giải:
-Từ Bắc cực đến Nam cực có bảy vòng đai nhiệt sau :
+ Vòng đai nóng nằm giữa hai đường đẳng nhiệt năm +20°c của hai bán cầu (khoảng giữa hai vĩ tuyến 30°B và 30PN).
+ Hai vòng đai ôn hòa ở hai bán cầu nằm giữa các đường đẳng nhiệt năm +20°c và đường đẳng nhiệt +10°c của tháng nóng nhất.
+ Hai vòng đai lạnh ở các vĩ độ cận cực của hai bán cầu, nằm giữa đường đẳng nhiệt +10°c và 0°c của tháng nóng nhất.
+ Hai vòng đai băng giá vĩnh cửu bao quanh cực, nhiệt độ quanh năm đều dưới 0°c.
- Các đới gió trên Trái Đất: gió Mậu dịch, gió Tây ôn đới, gió Đông cực.
- Mỗi bán cầu có các đới khí hậu: cực, cận cực, ôn đới, cận nhiệt đới, nhiệt đới, cận xích đạo, xích đạo
- Các kiểu thảm thực vật từ cực về Xích đạo: hoang mạc lạnh; đài nguyên; rừng lá kim; rừng lá rộng và rừng hỗn hợp ôn đới; rừng cận nhiệt ẩm; rừng và cây bụi lá cứng cận nhiệt; hoang mạc, bán hoang mạc; thảo nguyên, cây bụi chịu hạn và đồng cỏ núi cao; xa van, cây bụi; rừng nhiệt đới, xích đạo.
- Các nhóm đất từ cực về Xích đạo: băng tuyết, đất đài nguyên; đất pốt dôn; đất nâu; xám rừng lá rộng ôn đới; đất đen, hạt dẻ thảo nguyên, đồng cỏ núi cao; đất đỏ nâu rừng và cây bụi lá cứng; đất đỏ vàng cận nhiệt ẩm; đất xám hoang mạc, bán hoang mạc; đất đỏ, nâu đỏ xavan; đất đỏ vàng (feralit), đen nhiệt đới.
2,Trình bày khái niệm, nguyên nhân, và các biểu hiện của quy luật địa đới, quy luật phi địa đới?
Hướng dẫn giải:
a) Quy luật địa đới
- Khái niệm: Quy luật địa đới là sự thay đổi có quy luật của tất cả các thành phần địa lí và cảnh quan địa lí theo vĩ độ (từ Xích đạo đến cực).
- Nguyên nhân dẫn đến quy luật địa đới là do: dạng hình cầu của Trái Đất và bức xạ mặt trời. +Dạng hình cầu của Trái Đất làm cho góc chiếu của tia sáng: mặt trời đèn bề mặt đất (góc nhập xạ) thay đổi từ Xích đạo về hai cực, do đó lượng bức xạ mặt trời cũng thay đổi theo.
+ Bức xạ mặt trời là nguồn gốc và động lực của nhiều hiện tượng và quá trình tự nhiên ờ bề mặt đất. Vì thế. sự phân bố theo đới của lượng bức xạ mặt trời đã tạo ra quy luật địa đới của nhiều thành phần địa lí và cảnh quan địa lí trên Trái Đất. Dưới đây là một số biểu hiện của quy luật địa đới.
- Biểu hiện của quy luật
+ Sự phân bố các vòng đai nhiệt trên Trái Đất
Sự hình thành các vòng đai nhiệt trên Trái Đất không chỉ phụ thuộc vào lượng bức xạ mặt trời tới bề mặt đất, mà còn phụ thuộc vào các nhân tố khác. Vì thế ranh giới các vòng đai nhiệt thường được phân biệt theo các đường đẳng nhiệt. Từ Bắc cực đến Nam cực có bảy vòng đai nhiệt sau :
- Vòng đai nóng nằm giữa hai đường đẳng nhiệt năm +20°c của hai bán cầu (khoảng giữa hai vĩ tuyến 30°B và 30PN).
- Hai vòng đai ôn hòa ở hai bán cầu nằm giữa các đường đẳng nhiệt năm +20°c và đường đẳng nhiệt +10°c của tháng nóng nhất.
ên tầng đất thường dày giàu chất dinh dưỡng hơn. + ĐỊa hình ảnh hưởng tới khí hậu, từ đó tạo ra các vành đai đất khác nhau theo độ cao. - Thời gian: Đá gốc biến thành đất cần phải có thời gian. Thời gian kể từ khi một loại đất được hình thành tới nay được gọi là tuổi đất. - Con người: hoạt động sản xuất nông, lâm nghiệp có thể làm biến đổi tính chất đất, làm tăng hoặc giảm độ phì của đất. 3/Bµi 18: sinh quyÓn, c¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi sù ph©n bè vµ ph¸t triÓn cña sinh vËt I- Sinh quyÓn: - Sinh quyÓn lµ mét quyÓn cña tr¸i ®Êt, trong ®ã cã toµn bé sinh vËt sinh sèng. - Sinh quyÓn bao gåm: + Toµn bé thñy quyÓn. + PhÇn thÊp cña khÝ quyÓn. + Líp phñ thæ nhìng. + Líp vá phong hãa. II- C¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi sù ph¸t triÓn vµ ph©n bè cña sinh vËt: 1- KhÝ hËu: - ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn sù ph¸t triÓn vµ ph©n bè cña sinh vËt. - NhiÖt ®é: Mçi loµi thÝch nghi víi mét giíi h¹n nhiÖt nhÊt ®Þnh. NhiÖt ®é thÝch hîp, sinh vËt ph¸t triÓn nhanh, thuËn lîi - Níc vµ ®é Èm kh«ng khÝ: NhiÖt, Èm, níc thuËn lîi, sinh vËt ph¸t triÓn m¹nh. VÝ dô... - ¸nh s¸ng: QuyÕt ®Þnh qu¸ tr×nh quang hîp. C©y a s¸ng ph¸t triÓn tèt ë n¬i cã ®Çy ®ñ ¸nh s¸ng. 2- §Êt: C¸c ®Æc tÝnh lý, hãa, ®é ph× ¶nh hëng ®Õn sù ph¸t triÓn, ph©n bè cña thùc vËt 3- §Þa h×nh: §é cao, híng ph¬i ¶nh hëng chÕ ®é nhiÖt, Èm, ®é chiÕu s¸ng --> ¶nh hëng ®Õn sù ph©n bè, ph¸t triÓn cña sinh vËt. 4- Sinh vËt: Thøc ¨n lµ nh©n tè sinh häc quyÕt ®Þnh sù ph©n bè, ph¸t triÓn cña sinh vËt. N¬i nµo thùc vËt phong phó th× ®éng vËt còng phong phó vµ ngîc l¹i. 5- Con ngêi: - ¶nh hëng ®Õn ph¹m vi ph©n bè cña sinh vËt (më réng hay thu hÑp) - Trång rõng, më réng diÖn tÝch rõng. - ViÖt Nam: Một số câu hỏi: 1.Hãy tìm một số ví dụ chứng tỏ thực vật ảnh hưởng tới sự phân bố động vật. Trả lời Thỏ là động vật ăn cỏ, nhưng thỏ lại là con mồi của động vật ăn thịt (chó sói, hổ, háo...). Vì vậy, các loài động vật ăn cỏ và ăn thịt cùng sống với nhau trong một môi trường thực vật nhất định và sự phân bố thực vật có ảnh hưởng tới sự phân bố động vật 2.Hãy tìm một số ví dụ chứng tỏ thực vật ảnh hưởng tới sự phân bố động vật. Trả lời Thỏ là động vật ăn cỏ, nhưng thỏ lại là con mồi của động vật ăn thịt (chó sói, hổ, háo...). Vì vậy, các loài động vật ăn cỏ và ăn thịt cùng sống với nhau trong một môi trường thực vật nhất định và sự phân bố thực vật có ảnh hưởng tới sự phân bố động vật Bài 2. Các nhân tố tự nhiên ảnh hưởng như thế nào tới sự phát triển và phân bố của sinh vật ? Lời giải:- Khí hậu: ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển và phân bố sinh vật chủ yếu thông qua nhiệt độ, nước, độ ẩm không khí và ánh sáng. - Đất: Các đặc tính lí, hoá và độ phì của đất ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố của thực vật. - ĐỊa hình: Độ cao và hướng sườn ảnh hưởng tới phân bố thực vật ở vùng núi. - Sinh vật: THức ăn là nhân tố sinh học quyết định đối với sự phát triển và phân bố của động vật. ĐỘng vật có quan hệ với thực vật về nơi cư trú và nguồn thức ăn. Do đó, thực vật có ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố động vật. Bài 3. Hãy tìm những nguyên nhân có thể dẫn đến sự tuyệt chủng của một số loài sinh vật ở đp của em. Lời giải:Những nguyên nhân có thể dẫn đến sự tuyệt chủng của một số loài sinh vật ở địa phương: săn bắn quá nhiều chim, thú rừng,...; khai thác thuỷ hải sản quá mức, sử dụng phương tiện khai thác có tính huỷ diệt (xung điện, chất nổ, thuốc cá,...); đốt rừng, khai thác rừng bừa bãi. 4/Bµi 20: líp vá ®Þa lý, quy luËt thèng nhÊt vµ hoµn chØnh cña líp vá ®Þa lý I- Líp vá ®Þa lý: - Lµ líp vá cña tr¸i ®Êt, ë ®ã cã c¸c bé phËn (khÝ quyÓn, thñy quyÓn, thæ nhìng quyÓn vµ sinh quyÓn) x©m nhËp, t¸c ®éng lÉn nhau. Khí quyển - ChiÒu dµy 30 - 35km (giíi h¹n díi líp «z«n --> ®¸y ®¹i d¬ng, líp vá phong hãa ë lôc ®Þa) Khí quyển Khí quyển Khí quyển Khí quyển MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC THÀNH PHẦN CỦA LVTĐ II- Quy luËt thèng nhÊt vµ hoµn chØnh cña líp vá ®Þa lý 1- Kh¸i niÖm: - Lµ quy luËt vÒ mèi quan hÖ, quy ®Þnh lÉn nhau cña c¸c thµnh phÇn vµ cña mçi bé phËn l·nh thæ cña líp vá ®Þa lý - Nguyªn nh©n: 2- BiÓu hiÖn: NÕu mét thµnh phÇn thay ®æi --> sù thay ®æi cña c¸c thµnh phÇn cßn l¹i. KhÝ hËu thay ®æi §Êt xãi mßn H¹n h¸n SV thu hÑp ph¹m vi ph©n bè VÝ dô: Ph¸ rõng: 3- ý nghÜa CÇn ph¶i nghiªn cøu kü cµng vµ toµn diÖn ®iÒu kiÖn ®Þa lý cña bÊt kú l·nh thæ nµo tríc khi sö dông chóng. Một số câu hỏi: 1.Nêu khái niệm về lớp vỏ địa lí (lớp vỏ cảnh quan). Phân biệt lớp vỏ Trái Đất với lớp vỏ địa lí (về chiều dày, thành phần vật chất...) Hướng dẫn giải: Lớp vỏ địa lí (lớp vỏ cảnh quan) là lớp vỏ của Trái Đất, ở đó các lớp vỏ bộ phận (khí quyển, thạch quyển, thủy quyển, thổ nhưỡng quyển và sinh quyển) xâm nhập và tác động lẫn nhau. - Phân biệt: + Lớp vỏ địa lí (lớp vỏ cảnh quan) có chiều dày khoảng 30 đến 35 km (tính từ giới hạn dưới của lớp ô dôn đến đáy vực thẳm đại dương; ở lục địa xuống hết lớp vỏ phong hóa). Thành phần vật chất của lớp vỏ địa lí bao gồm khí quyển, thạch quyển, thủy quyển, thổ nhưỡng quyển và sinh quyển xâm nhập và tác động lẫn nhau. + Lớp vỏ Trái Đất là lớp vỏ cứng, mỏng, độ dày dao động từ 5 km (ở đại dương) đến 70 km (ở lục địa). Lớp vỏ Trái Đất được cấu tạo bởi các tầng đá khác nhau (trầm tích, granit, badan) Trình bày khái niệm, sự biểu hiện và ý nghĩa thực tiễn của quy luật về tính tổng nhất và hoàn chỉnh của lớp vỏ địa lí. Hướng dẫn giải: - Khái niệm: Quy luật thống nhất và hoàn chỉnh của lớp vỏ địa lí là quy luật về mối quan hệ quy định lẫn nhau giữa các thành phần và của mỗi bộ phận lãnh thổ của lớp vỏ địa lí. - Biểu hiện của quy luật: Trong tự nhiên bất kì lãnh thổ nào cũng gồm nhiều thành phần ảnh hưởng qua lại phụ thuộc nhau. Nếu một thành phần thay đổi sẽ dẫn đến sự thay đổi của các thành phần còn lại và toàn bộ lãnh thổ. - Ý nghĩa thực tiễn: Cho chúng ta thấy sự cần thiết phải nghiên cứu kĩ càng và toàn diện điều kiện địa lí của bất kì lãnh thổ nào trước khi sử dụng chúng 2.Lấy một vài ví dụ minh họa về những hậu quả xấu do tác động của con người gây ra đối với môi trường tự nhiên. Hướng dẫn giải: - Phá rừng sẽ làm cho khí hậu thay đổi. đất bị xói mòn. hạn hán, lũ lụt ở đồng bằng, động vật hoang dã bị thu hẹp diện phân bố,... - Đổ rác, phân và nước thải gia súc xuống sông, hồ sẽ làm ô nhiễm sông, hồ. 5/BÀI 21 : mét sè quy luËt cña líp vá ®Þa lý I- Quy luËt ®Þa ®íi: 1- Kh¸i niÖm: - Lµ sù thay ®æi cã tÝnh quy luËt cña tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn ®Þa lý vµ c¶nh quan ®Þa lý theo vÜ ®é. - Nguyªn nh©n: Gãc chiÕu s¸ng cña mÆt trêi thay ®æi tõ xÝch ®¹o vÒ cùc --> lîng bøc x¹ thay ®æi --> 2- BiÓu hiÖn cña quy luËt a/ Sù ph©n bè cña vßng ®ai nhiÖt trªn tr¸i ®Êt. Các vòng đai Vị trí Giữa các đường đẳng nhiệt Khoảng vĩ tuyến Nóng 200C của 2 bán cầu 300B đến 300N Ôn hòa 200C và 100C của tháng nóng nhất 300 đến 600 ở cả hai bán cầu Lạnh Giữa 100 và 00 của tháng nóng nhất Ở vòng đai cận cực của 2 bán cầu Băng giá vĩnh cửu Nhiệt độ quanh năm dưới 00C Bao quanh cực b/ C¸c ®ai khÝ ¸p vµ c¸c ®íi giã trªn tr¸i ®Êt. - 7 ®ai khÝ ¸p (mçi b¸n cÇu cã 4 ®ai) - 6 ®íi giã (mçi b¸n cÇu cã 3 ®íi giã) c/ C¸c ®íi khÝ hËu trªn tr¸i ®Êt: Cã 7 ®íi khÝ hËu chÝnh. d/ C¸c nhãm ®Êt vµ c¸c kiÓu th¶m thùc vËt: - Cã 10 nhãm ®Êt. - Cã 10 kiÓu th¶m thùc vËt. II- Quy luËt phi ®Þa ®íi: 1- Kh¸i niÖm: - Lµ quy luËt ph©n bè kh«ng phô thuéc vµo tÝnh chÊt ph©n bè theo ®Þa ®íi cña c¸c thµnh phÇn ®Þa lý vµ c¶nh quan - Nguyªn nh©n: + Nguån n¨ng lîng bªn trong tr¸i ®Êt + Ph©n chia bÒ mÆt ®Êt thµnh lôc ®Þa, ®¹i d¬ng, nói cao. 2- BiÓu hiÖn cña quy luËt Kh¸i niÖm Nguyªn nh©n BiÓu hiÖn Quy luËt ®ai cao Sù thay ®æi cã quy luËt cña c¸c thµnh phÇn tù nhiªn theo ®é cao ®Þa h×nh Gi¶m nhanh nhiÖt ®é theo ®é cao, sù thay ®æi ®é Èm, lîng ma - Vµnh ®ai ®Êt - Vµnh ®ai thùc vËt Quy luËt ®Þa « Sù thay ®æi c¸c thµnh phÇn tù nhiªn theo kinh ®é - Sù ph©n bè ®Êt liÒn vµ biÓn --> khÝ hËu kh¸c nhau - Nói Thay ®æi th¶m thùc vËt theo kinh ®é Một số câu hỏi: 1,Hãy lấy ví dụ chứng minh rằng địa đới là quy luật phổ biến của các thành phần địa lí? Hướng dẫn giải: -Từ Bắc cực đến Nam cực có bảy vòng đai nhiệt sau : + Vòng đai nóng nằm giữa hai đường đẳng nhiệt năm +20°c của hai bán cầu (khoảng giữa hai vĩ tuyến 30°B và 30PN). + Hai vòng đai ôn hòa ở hai bán cầu nằm giữa các đường đẳng nhiệt năm +20°c và đường đẳng nhiệt +10°c của tháng nóng nhất. + Hai vòng đai lạnh ở các vĩ độ cận cực của hai bán cầu, nằm giữa đường đẳng nhiệt +10°c và 0°c của tháng nóng nhất. + Hai vòng đai băng giá vĩnh cửu bao quanh cực, nhiệt độ quanh năm đều dưới 0°c. - Các đới gió trên Trái Đất: gió Mậu dịch, gió Tây ôn đới, gió Đông cực. - Mỗi bán cầu có các đới khí hậu: cực, cận cực, ôn đới, cận nhiệt đới, nhiệt đới, cận xích đạo, xích đạo - Các kiểu thảm thực vật từ cực về Xích đạo: hoang mạc lạnh; đài nguyên; rừng lá kim; rừng lá rộng và rừng hỗn hợp ôn đới; rừng cận nhiệt ẩm; rừng và cây bụi lá cứng cận nhiệt; hoang mạc, bán hoang mạc; thảo nguyên, cây bụi chịu hạn và đồng cỏ núi cao; xa van, cây bụi; rừng nhiệt đới, xích đạo. - Các nhóm đất từ cực về Xích đạo: băng tuyết, đất đài nguyên; đất pốt dôn; đất nâu; xám rừng lá rộng ôn đới; đất đen, hạt dẻ thảo nguyên, đồng cỏ núi cao; đất đỏ nâu rừng và cây bụi lá cứng; đất đỏ vàng cận nhiệt ẩm; đất xám hoang mạc, bán hoang mạc; đất đỏ, nâu đỏ xavan; đất đỏ vàng (feralit), đen nhiệt đới. 2,Trình bày khái niệm, nguyên nhân, và các biểu hiện của quy luật địa đới, quy luật phi địa đới? Hướng dẫn giải: a) Quy luật địa đới - Khái niệm: Quy luật địa đới là sự thay đổi có quy luật của tất cả các thành phần địa lí và cảnh quan địa lí theo vĩ độ (từ Xích đạo đến cực). - Nguyên nhân dẫn đến quy luật địa đới là do: dạng hình cầu của Trái Đất và bức xạ mặt trời. +Dạng hình cầu của Trái Đất làm cho góc chiếu của tia sáng: mặt trời đèn bề mặt đất (góc nhập xạ) thay đổi từ Xích đạo về hai cực, do đó lượng bức xạ mặt trời cũng thay đổi theo. + Bức xạ mặt trời là nguồn gốc và động lực của nhiều hiện tượng và quá trình tự nhiên ờ bề mặt đất. Vì thế. sự phân bố theo đới của lượng bức xạ mặt trời đã tạo ra quy luật địa đới của nhiều thành phần địa lí và cảnh quan địa lí trên Trái Đất. Dưới đây là một số biểu hiện của quy luật địa đới. - Biểu hiện của quy luật + Sự phân bố các vòng đai nhiệt trên Trái Đất Sự hình thành các vòng đai nhiệt trên Trái Đất không chỉ phụ thuộc vào lượng bức xạ mặt trời tới bề mặt đất, mà còn phụ thuộc vào các nhân tố khác. Vì thế ranh giới các vòng đai nhiệt thường được phân biệt theo các đường đẳng nhiệt. Từ Bắc cực đến Nam cực có bảy vòng đai nhiệt sau : - Vòng đai nóng nằm giữa hai đường đẳng nhiệt năm +20°c của hai bán cầu (khoảng giữa hai vĩ tuyến 30°B và 30PN). - Hai vòng đai ôn hòa ở hai bán cầu nằm giữa các đường đẳng nhiệt năm +20°c và đường đẳng nhiệt +10°c của tháng nóng nhất. - Hai vòng đai lạnh ở các vĩ độ cận cực của hai bán cầu, nằm giữa đường đẳng nhiệt +10°c và 0°c của tháng nóng nhất. - Hai vòng đai băng giá vĩnh cửu bao quanh cực, nhiệt độ quanh năm đều dưới 0°c. + Các đai khí áp và các đới gió trên Trái Đất + Các đới khí hậu trên Trái Đái Khí hậu được hình thành bởi bức xạ mặt trời, hoàn lưu khí quyển và mặt đệm. Song, các nhân tố này đều thể hiện rõ quy luật địa đới. vì thế chúng đã tạo ra các đới khí hậu. + Các nhóm đất và các kiểu thảm thực vật. Các kiểu thảm thực vật từ cực về Xích đạo: hoang mạc lạnh; đài nguyên; rừng lá kim; rừng lá rộng và rừng hỗn hợp ôn đới; rừng cận nhiệt ẩm; rừng và cây bụi lá cứng cận nhiệt; hoang mạc, bán hoang mạc; thảo nguyên, cây bụi chịu hạn và đồng cỏ núi cao; xa van, cây bụi; rừng nhiệt đới, xích đạo. Các nhóm đất từ cực về Xích đạo: băng tuyết, đất đài nguyên; đất pốt dôn; đất nâu; xám rừng lá rộng ôn đới; đất đen, hạt dẻ thảo nguyên, đồng cỏ núi cao; đất đỏ nâu rừng và cây bụi lá cứng; đất đỏ vàng cận nhiệt ẩm; đất xám hoang mạc, bán hoang mạc; đất đỏ, nâu đỏ xavan; đất đỏ vàng (feralit), đen nhiệt đới. b) Quy luật phi địa đới. - Khái niệm: Quy luật phi địa đới là quy luật phân bố không phụ thuộc vào tính chất phân bố theo địa đới của các thành phần địa lí và cảnh quan. - Nguyên nhân tạo nên quy luật phi địa đới là: do nguồn năng lượng bên trong Trái Đất. Nguồn năng lượng này đã tạo ra sự phân chia bề mặt Trái Đất thành lục địa, đại dương và địa hình núi cao. - Biểu hiện của quy luật phi địa đới. + Quy luật đai cao Khái niệm : Quy luật đai cao là sự thay đổi có quy luật của các thành phần tự nhiên theo độ cao địa hình. Nguyên nhân tạo nên các đai cao này là do sự giảm nhanh nhiệt độ theo độ cao cùng với sự thay đổi về độ ẩm và lượng mưa ở miền núi. Biểu hiện rõ nhất của quy luật đai cao là sự phân bố của các vành đai đất và thực vật theo độ cao + Quy luật địa ô Khái niệm : Quy luật địa ô là sự thay đổi có quy luật của các thành phần tự nhiên và cảnh quan theo kinh độ. Nguyên nhân tạo nên quy luật địa ô là do sự phân bố đất liền và biển, đại dương làm cho khí hậu ở lục địa bị phân hoá từ đông sang tây, càng vào trung tâm lục địa, tính chất lục địa của khí hậu càng tăng. Ngoài ra còn do ảnh hưởng của các dãy núi chạy theo hướng kinh tuyến. Biểu hiện rõ rệt của quy luật địa ô là sự thay đổi các kiểu thảm thực vật theo kinh độ. Các quy luật địa đới và phi địa đới không tác động riêng lẻ mà diễn ra đồng thời và tương hỗ lẫn nhau. Tuy nhiên, mỗi quy luật lại đóng vai trò chủ chốt trong từng trường hợp cụ thể, chi phối mạnh mẽ chiều hướng phát triển của tự nhiên. 3 Quan sát hình 19.1 (trang 70), hãy cho biết : Ở lục địa Bắc Mĩ, theo vĩ tuyến 400B từ đông sang tây có những kiểu thảm thực vật nào ? Vì sao các kiểu thảm thực vật lại phân bố như vậy ? Hướng dẫn giải: Các kiểu thảm thực vật: + Rừng lá rộng và rừng hỗn hợp. + Thảo nguyên và cây bụi chịu hạn. + Rừng lá kim. + Thảo nguyên và cây bụi chịu hạn. + Rừng lá kim. - Có sự phân bố của các kiểu thảm thực vật này là do ảnh hưởng của sự phân bố lục địa, đại dương và dãy núi Coóc-đi-e chạy theo hướng kinh tuyến, làm cho khí hậu có sự phân hóa từ đông sang tây. Khu vực lục địa gần Đại Tây Dương ấm và ẩm, càng vào sâu irons lục địa càng nóng và khô. Khu vực Bồn địa Lớn tuy gần Thái Bình Dương nhưng bị các dãy núi ven biển chắn gió biển nên cũng khô. 6/Bµi 24: ph©n bè d©n c, c¸c lo¹i h×nh quÇn c vµ ®« thÞ hãa I- Ph©n bè d©n c 1- Kh¸i niÖm - Lµ sù s¾p xÕp d©n sè mét c¸ch tù ph¸t hoÆc tù gi¸c trªn mét l·nh thæ nhÊt ®Þnh, phï hîp víi ®iÒu kiÖn sèng vµ c¸c yªu cÇu x· héi. - Tiªu chÝ ®¸nh gi¸: MËt ®é d©n sè - §¬n vÞ: Ngêi/km2 2- §Æc ®iÓm: a/ Ph©n bè d©n c kh«ng ®Òu trong kh«ng gian - N¨m 2005 mËt ®é d©n sè trung b×nh cña thÕ giíi lµ 48 ngêi/km2 - Cã khu vùc d©n c tËp trung ®«ng ®óc nh T©y ¢u, §«ng ¸, Trung nam ¸ - Cã nh÷ng khu vùc d©n c tha thít nh ch©u óc, Trung Phi, B¾c Mü b/ Ph©n bè d©n c biÕn ®éng theo thêi gian - Ch©u ¸ gi¶m dÇn - Ch©u §¹i D¬ng, ch©u Phi, ch©u Mü t¨ng lªn 3- C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn sù ph©n bè d©n c - Ph©n bè d©n c lµ mét hiÖn tîng x· héi cã tÝnh quy luËt - Nh©n tè tù nhiªn: KhÝ hËu, tµi nguyªn - Nh©n tè kinh tÕ - x· héi: Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, lÞch sö khai th¸c l·nh thæ, chuyÓn c... III- §« thÞ hãa 1- Kh¸i niÖm 2- §Æc ®iÓm a/ D©n c thµnh thÞ cã xu híng t¨ng nhanh N¨m 2005 chiÕm 48% b/ D©n c tËp trung vµo c¸c thµnh phè lín vµ cùc lín - ThÕ giíi cã 270 thµnh phè > 1 triÖu d©n, 50 thµnh phè > 5 triÖu d©n - TËp trung nhiÒu ë ch©u Mü, Nga, óc c/ Phæ biÕn réng r·i lèi sèng thµnh thÞ 3- ¶nh hëng cña ®« thÞ hãa ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ m«i trêng. a/ TÝch cùc: §« thÞ hãa g¾n liÒn víi c«ng nghiÖp hãa, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, c«ng cô lao ®éng. Thay ®æi sù ph©n bè d©n c, lao ®éng. b/ Tiªu cùc §« thÞ hãa kh«ng g¾n liÒn víi c«ng nghiÖp hãa, n«ng th«n thiÕu nh©n lùc, vÊn ®Ò viÖc lµm, nhµ ë, m«i trêng Một số câu hỏi: 1,Hãy nêu đặc điểm phân bố dân cư trên thế giới hiện nay. Những nhân tố ảnh hưởng đến sự phân bố. Hướng dẫn giải: - Đặc điểm phân bố dân cư + Phân bố dân cư không đều trong không gian. Năm 2005, mật độ dân số trung bình của thế giới là 48 người/km2. nhưng dân cư phân bố không đều. + Biến động về phân bố dân cư theo thời gian. - Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phân bố dân cư Phân bố dân cư là một hiện tượng xã hội có tính quy luật do tác động tổng hợp của hàng loạt nhân tố, trong đó nguyên nhân quyết định là trình độ phát triển của lực lượng sản xuất, tính chất của nền kinh tế, sau đó là các nguyên nhân về điều kiện tự nhiên, lịch sử khai thác lãnh thổ, chuyển cư,... 1.Cho bảng số liệu: DIỆN TÍCH DÂN SỐ THẾ GIỚI VÀ CÁC CHÂU LỤC NĂM 2005 Châu lục Diện tích (triệu km2) Dân số (triệu người) Châu Phi 30,3 906 Châu Mĩ 42,0 888 Châu Á (trừ LB Nga) 31,8 3920 Châu Âu (kể cả LB Nga) 23,0 730 Châu Đại Dương 8,5 33 Toàn thế giới 135,6 6477 a) Tính mật độ dân số thế giới và các châu lục b) Vẽ biểu đồ hình cột thể hiện mật độ dân số thế giới và các châu lục. Hướng dẫn giải a) mật độ dân số thế giới và các châu lục Châu lục Mật độ dân số (người/ km2) Châu Phi 29,9 Châu Mĩ 21,1 Châu Á (trừ LB Nga) 123,3 Châu Âu (kể cả LB Nga) 31,7 Châu Đại Dương 3,9 Toàn thế giới 47,8 b) vẽ biểu đồ BIỂU ĐỒ MẬT ĐỘ DÂN SỐ THẾ GIỚI VÀ CÁC CHÂU LỤC NĂM 2005 Nhận xét: Châu Phi, châu Mĩ, châu Đại Dương có mật độ dân số thấp hơn mật độ dân số trung bình của thế giới; Châu Á có mật độ dân số cao hơn so với mật độ dân số trung bình của thế giới. 2.Bảng 24.3. TỈ LỆ DÂN CƯ THÀNH THỊ VÀ NÔNG THÔNG THỜI KÌ 1900- 2005 (%) Khu vực 1900 1950 1970 1980 1990 2005 Thành thị 13,6 29,2 37,7 39,6 43,0 48,0 Nông thôn 86,4 70,8 62,3 60,4 57,0 52,0 Toàn thế giới 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Em có nhận xét gì về sự thay đổi tỉ lệ dân cư thành thị và nông thôn trên thế giới thời kì 1900-2005 Hướng dẫn giải: - Tỉ lệ dân cư thành thị ngày càng tăng, từ 13,6% (năm 1900) lên 37,7 % (năm 1970) đạt 48,0% (năm 2005), tăng 34,4% - Tỉ lệ dân cư nông thôn ngày càng giảm, từ 86,4% (năm 1900) xuống còn 62,3% (năm 1970), 52,0% (năm 2005). 3,Bảng 24.2. TỈ TRỌNG PHÂN BỐ DÂN CƯ THEO CÁC CHÂU LỤC, THỜI KÌ 1650-2005 (%) Các châu lục 1650 1750 1850 2005 Á 53,8 61,5 61,1 60,6 Âu 21,5 21,2 24,2 11,4 Mĩ 2,8 1,9 5 ,4 13,7 Phi 21,5 15,1 9,1 13,8 Đại Dương 0,4 0,3 0,2 0,5 Toàn thế giới 100,0 100,0 100,0 100,0 Dựa vào bảng 24.2, hãy nêu sự thay đổi về tỉ trọng phân bố dân cư trên thế giới trong thời kì 1650-2005 Hướng dẫn giải: Từ giữa thế kỉ XVII đến nay, bức tranh phân bố dân cư giữa các châu lục có sự thay đổi. - Số dân châu Á là đông nhất, vì đây là một trong những cái nôi của nền văn minh nhân loại, có tốc độ gia tăng tự nhiên cao và ít chịu ảnh hưởng của các cuộc chuyển cư liên lục địa. - Dân cư châu Âu tương đối ổn định trong thời gian từ giữa thế kỉ XVII đến giữa thế kỉ XVIII, sau đó tăng lên vào giữa thế kỉ XIX do bùng nổ dân số, rồi sau đó bắt đầu giảm đột ngột, một phần vì xuất cư sang châu Mĩ và châu Đại Dương, nhưng chủ yếu vì mức gia tăng giảm liên tục cho đến nay. Dân cư châu Phi giảm mạnh từ giữa thế kỉ XVII cho đến giữa thế kỉ XIX liên quan tới các dòng xuất cư sang châu Mĩ. Từ cuối thế kỉ XIX cho đến nay, dân số bắt đầu tăng lên do mức gia tăng tự nhiên rất cao. Dân cư châu Mĩ tăng đáng kể nhờ các dòng nhập CƯ liên tục từ châu Phi, châu Âu. - Riêng châu Đại Dương, số dân nhỏ so với tổng số dân thế giới, có tăng lên ít nhiều sau khi có dòng nhập cư từ châu Âu, châu Á tới. 7/ Bµi 26: c¬ cÊu nÒn kinh tÕ I- C¸c nguån lùc ph¸t triÓn kinh tÕ 1- Kh¸i niÖm: - Nguån lùc lµ tæng thÓ vÞ trÝ ®Þa lý, c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn, hÖ thèng tµi s¶n quèc gia, nguån nh©n lùc, ®êng lèi, chÝnh s¸ch, vèn vµ thÞ trêng... ë c¶ trong vµ ngoµi níc cã thÓ ®îc khai th¸c nh»m phôc vô cho ph¸t triÓn kinh tÕ mét l·nh thæ nhÊt ®Þnh 2- C¸c nguån lùc - Nguån lùc vÞ trÝ ®Þa lý (tù nhiªn, kinh tÕ, chÝnh trÞ, giao th«ng...) - Tù nhiªn (®Êt, khÝ hËu, kho¸ng s¶n, sinh vËt...) - Kinh tÕ - x· héi (d©n c, vèn, khoa häc kü thuËt...) 3- Vai trß cña nguån lùc ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ - VÞ trÝ ®Þa lý: T¹o
File đính kèm:
- ON_TAP_HK1.docx