Bài giảng Vật lý 9 - Tiết 47: Thấu kính hội tụ

                                                                              
Tiết 47: Thấu kính hội tu 
Nguồn sáng 
Thấu kính 
K 
N’ 
G 
Hình bên cho biết SI là tia tới. Tia khúc xạ của tia này trùng với một trong số các đường IH, IE, IG, IK. Hãy chỉ ra tia khúc xạ đó . 
E 
Q 
H 
I 
N 
S 
Không khí 
Nước 
Kiểm tra bài cũ 
Tia IG 
Tiết 45: Thấu kính hội tu 
Nguồn sáng 
Thấu kính 
I. Đạc điểm của thấu kính hội tụ 
1. Thí nghiệm 
Bố trí TN như hình bên, trong đó chiếu một chùm sáng tới song song theo phương vuông góc với mặt thấu kính hội tụ. 
C1 Chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính có đặc điểm gì mà người ta gọi là thấu kính hội tụ? 
Trả lời C1: Chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính là chùm hội tụ. 
Tia sáng đi tới thấu kính gọi là tia tới. Tia khúc xạ ra khỏi thấu kính gọi là tia ló. 
Tiết 45: Thấu kính hội tu 
Nguồn sáng 
Thấu kính 
I. Đạc điểm của thấu kính hội tụ 
1. Thí nghiệm 
Tia tới 
Ta hãy quan sát thí nghiệm 
C2 Hãy chỉ ra tia tới, tia ló trong TN trên? 
Tia ló 
Tiết 45: Thấu kính hội tu 
Nguồn sáng 
I. Đạc điểm của thấu kính hội tụ 
1. Thí nghiệm 
2. Hình dạng của thấu kính hội tụ 
a) 
b) 
c) 
d) 
C3 Tìm hiểu, so sánh độ dày phần rìa so với phần giữa của thấu kính hội tụ dùng trong TN. 
Trả lời C3: Phần rìa của thấu kính hội tụ mỏng hơn phần giữa. 
Thấu kính hội tụ làm bằng vật liệu trong suốt (thường là thuỷ tinh hoặc nhựa). 
Tiết diện mặt cắt ngang của một số thấu kính hội tụ như hình bên. 
Ký hiệu của thấu kính hội tụ được vẽ như hình bên. 
Nguồn sáng 
Thấu kính 
Tia tới 
C4 Ta hãy quan sát lại TN và cho biết, trong 3 tia sáng tới thấu kính, tia nào qua thấu kính truyền thẳng không bị đổi hướng? Tìm cách KT điều này. 
Tia ló 
II. TRụC CHíNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIểM, TIÊU Cự của thấu kính hội tụ 
1. Trục chính 
Trả lời C4 Trong 3 tia sáng tới thấu kính, tia giữa truyền thẳng không bị đổi hướng. Có thể dùng thước KT đường truyền của tia sáng đó. 
Trong cỏc tia vuụng gúc với mặt TKHT, cú một tia lú truyền thẳng khụng đổi hướng. Tia này trựng với đường thẳng được gọi là trục chớnh ( ) của thấu kớnh 
Tiết 45: Thấu kính hội tu 
Nguồn sáng 
Thấu kính 
I. Đạc điểm của thấu kính hội tụ 
II. TRụC CHíNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIểM, TIÊU Cự của thấu kính hội tụ 
1. Trục chính 
2. Quang tâm 
O 
Trục chính của TKHT đi qua một điểm O trong thấu kính mà mọi tia sáng đến điểm này đều truyền thẳng, không đổi hướng. Điểm đó gọi là quang tâm của thấu kính 
Tiết 45: Thấu kính hội tu 
Nguồn sáng 
Thấu kính 
I. Đạc điểm của thấu kính hội tụ 
II. TRụC CHíNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIểM, TIÊU Cự của thấu kính hội tụ 
1. Trục chính 
2. Quang tâm 
0 
C5 Quan sát lại thí nghiệm 
3. Tiêu điểm 
Cho biết điểm hội tụ F của chùm tia ló nằm trên đường thẳng chứa tia tới nào? 
Hãy biểu diễn chùm tia tia tới và chùm tia ló trong thí nghiệm trên. 
0 
Nằm trên trục chính 
F 
Nguồn sáng 
Thấu kính 
I. Đạc điểm của thấu kính hội tụ 
II. TRụC CHíNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIểM, TIÊU Cự của thấu kính hội tụ 
1. Trục chính 
2. Quang tâm 
0 
C6 Quan sát lại thí nghiệm trên, nếu chiếu chùm tia tới vào mặt bên kia của thấu kính thì chùm tia ló có đặc điểm gì? 
3. Tiêu điểm 
0 
Vẫn hội tụ trên trục chính 
F 
F' 
Một chùm tia tới song song với trục chính của TKHT cho chùm tia ló HT tại một điểm F, nằm trên trục chính. Điểm đó là tiêu điểm của TKHT và nằm khác phía với tia tới. 
F 
F và F' cách đều quang tâm 
Tiết 45: Thấu kính hội tu 
Thấu kính 
I. Đạc điểm của thấu kính hội tụ 
II. TRụC CHíNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIểM, TIÊU Cự của thấu kính hội tụ 
1. Trục chính 
2. Quang tâm 
3. Tiêu điểm 
Vẫn hội tụ trên trục chính 
F 
4. Tiêu cự 
0 
F' 
F 
Khoảng cách từ quang tâm đến một tiêu điểm 0F = 0F' = f gọi là tiêu cự của thấu kính 
0 
F' 
F 
0 
F' 
F 
Nếu cho chùm tia tới qua tiêu điểm của TK thì thấy tia ló song song với trục chính. 
I. Đạc điểm của thấu kính hội tụ 
II. TRụC CHíNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIểM, TIÊU Cự của thấu kính hội tụ 
III. VậN DụNG 
S 
F 
0 
F 
C7 Hình bên vẽ một TKHT, quang tâm O, trục chính , hai tiêu diểm F và F', các tia tới 1, 2, 3. Hãy vẽ tia ló của các tia này. 
Trả lời C8: TKHT là thấu kính có phần rìa mỏng hơn phần giữa. Nếu chi ế u một chùm tia sáng tới song song với trục chính của TKH thì chùm tia ló sẽ hội tụ tại tiêu điểm của thấu kính. 
C8 Trả lời câu hỏi nêu ra ở đầu bài. 
Dặn dò 
Học kỹ bài và đọc phần có thể em chưa biết. 
Làm bài tập 42 SBT trang 50-51