Bài giảng Ngữ Văn 8 - Tuần 22, Tiết 85: Khi con tu hú (Tố Hữu)

HS ghi bài cột bên trái những sile có biểu tượng  
NGỮ VĂN 8 
Tuần 22 – Tiết 85 
KHI CON TU HÚ 
(Tố Hữu) 
Tiết 85 - Văn bản: KHI CON TU HÚ  (Tố Hữu) 
- Kháng chiến chống Pháp: Việt Bắc - Miền Nam đấu tranh giải phóng dân tộc, miền Bắc xây dựng chủ nghĩa xã hội: Gió lộng - Kháng chiến chống Mỹ: Ra trận, Máu và hoa - Đất nước thống nhất, xây dựng đất nước: Một tiếng đờn 
I. Tìm hiểu chung 
1. Tác giả: 
- Ông được coi là lá cờ đầu của thơ ca cách mạng và kháng chiến. 
Tố Hữu (1920-2002 ) 
- Cuộc đời cách mạng và cuộc đời thơ của ông có sự thống nhất đến tuyệt đẹp. 
- Tên khai sinh là Nguyễn Kim Thành, quê ở Thừa Thiên Huế. 
 
- Hồn thơ ngọt ngào, sâu lắng, tha thiết. 
- Phong cách thơ bình dị, ngôn từ tự nhiên, gần gũi đời thường. 
Tiết 85 - Văn bản: KHI CON TU HÚ  (Tố Hữu) 
Khi con tu hú /gọi bầy (6) 
Lúa chiêm đang chín,/ trái cây ngọt dần (8) 
Vườn râm /dậy tiếng/ ve ngân (6) 
Bắp rây /vàng hạt/ đầy sân /nắng đào (8) 
Trời xanh /càng rộng /càng cao (6) 
Đôi con diều sáo/ lộn nhào từng không... (8) 
Ta nghe /hè dậy /bên lòng (6) 
Mà chân muốn đạp tan phòng ,/ hè ôi ! (8) 
Ngột làm sao, /chết uất thôi (6) 
Con chim tu hú ngoài trời cứ kêu! (8) 
I. Tìm hiểu chung 
1. Tác giả: 
2. Văn bản: 
 a. Hoàn cảnh sáng tác 
 Tháng 7/1939 khi nhà thơ bị thực dân Pháp bắt giam tại nhà lao Thừa Phủ (Huế). 
Lục bát 
 b. Thể thơ: 
 
Tiết 85 - Văn bản: KHI CON TU HÚ  (Tố Hữu) 
- Kháng chiến chống Pháp: Việt Bắc - Miền Nam đấu tranh giải phóng dân tộc, miền Bắc xây dựng chủ nghĩa xã hội: Gió lộng - Kháng chiến chống Mỹ: Ra trận, Máu và hoa - Đất nước thống nhất, xây dựng đất nước: Một tiếng đờn 
I. Tìm hiểu chung 
1. Tác giả: 
 2. Văn bản: 
Khi con tu hú gọi bầy 
Lúa chiêm đang chín,trái cây ngọt dần 
Vườn râm dậy tiếng ve ngân 
Bắp rây vàng hạt đầy sân nắng đào 
Trời xanh càng rộng càng cao 
Đôi con diều sáo lộn nhào từng không. 
Ta nghe hè dậy bên lòng 
Mà chân muốn đạp tan phòng, hè ôi! 
Ngột làm sao, chết uất thôi 
Con chim tu hú ngoài trời cứ kêu! 
Bức tranh mùa hè trong tâm tưởng người tù cách mạng 
Tâm trạng của người tù cách mạng 
 a. Hoàn cảnh 
 Tháng 7/1939 khi nhà thơ bị thực dân Pháp bắt giam tại nhà lao Thừa Phủ (Huế). 
Lục bát 
 b. Thể thơ: 
 c. Bố cục: 
2 phần 
 
Tiết 85 - Văn bản: KHI CON TU HÚ  (Tố Hữu) 
KHI CON TU HÚ 
Nhan đề độc đáo, gợi nhiều liên tưởng 
Về cấu trúc 
Về ý nghĩa 
Vế phụ của một câu trọn ý(trạng ngữ), mà các dòng và cả bài thơ là thành phần chính 
Đây là một nhan đề mở, gợi mạch cảm xúc cho toàn bài thơ. 
Cách nói nửa chừng, tạo sự tò mò. 
NHAN ĐỀ 
II. Đọc- Tìm hiểu văn bản 
 Âm thanh 
 Không gian 
 Hương vị 
1. Bức tranh mùa hè trong tâm tưởng người tù cách mạng 
 Màu sắc 
 Hình ảnh 
Tiết 85 - Văn bản: KHI CON TU HÚ  (Tố Hữu) 
II. Đọc- Tìm hiểu văn bản 
1. Bức tranh mùa hè trong tâm tưởng người tù cách mạng 
 Khung cảnh làng quê vào hè được miêu tả qua những chi tiết nào (âm thanh, hình ảnh, màu sắc, hương vị, không gian). Biện pháp nghệ thuật nào đã được sử dụng. Em hãy nhận xét về bức tranh mùa hè đó. 
Tiết 85 - Văn bản: KHI CON TU HÚ  (Tố Hữu) 
II. Đọc- Tìm hiểu văn bản 
 - Âm thanh: 
+Tiếng tu hú 
+Tiếng ve ngân 
+Tiếng sáo diều 
- Hình ảnh: 
1. Bức tranh mùa hè trong tâm tưởng người tù cách mạng 
Khi con tu hú gọi bầy 
Lúa chiêm đang chín,trái cây ngọt dần 
Vườn râm dậy tiếng ve ngân 
Bắp rây vàng hạt đầy sân nắng đào 
Trời xanh càng rộng càng cao 
Đôi con diều sáo lộn nhào từng không. 
vui tươi, 
 rộn rã 
 
Tiết 85 - Văn bản: KHI CON TU HÚ  (Tố Hữu) 
Lúa chiêm 
Trái cây 
Diều sáo 
Bắp 
II. Đọc- Tìm hiểu văn bản 
- Hình ảnh: 
1. Bức tranh mùa hè trong tâm tưởng người tù cách mạng 
Khi con tu hú gọi bầy 
Lúa chiêm đang chín,trái cây ngọt dần 
Vườn râm dậy tiếng ve ngân 
Bắp rây vàng hạt đầy sân nắng đào 
Trời xanh càng rộng càng cao 
Đôi con diều sáo lộn nhào từng không. 
Lúa chiêm, trái cây, sân,vườn,bắp,nắng, 
trời, diều sáo, 
Thân thuộc, 
sinh động. 
- Màu sắc: 
+Màu vàng (bắp) 
+Màu hồng (nắng) 
+Màu xanh (trời) 
Rực rỡ,tươi tắn 
 
Tiết 85 - Văn bản: KHI CON TU HÚ  (Tố Hữu) 
II. Đọc- Tìm hiểu văn bản 
 - Hương vị: 
+Thơm (lúa, bắp) 
+Ngọt (trái cây chín) 
1. Bức tranh mùa hè trong tâm tưởng người tù cách mạng 
Khi con tu hú gọi bầy 
Lúa chiêm đang chín,trái cây ngọt dần 
Vườn râm dậy tiếng ve ngân 
Bắp rây vàng hạt đầy sân nắng đào 
Trời xanh càng rộng càng cao 
Đôi con diều sáo lộn nhào từng không. 
Ngọt ngào 
- Không gian: 
+Bầu trời cao rộng với đôi con diều sáo. 
Khoáng đạt, tự do 
 M iêu tả, liệt kê gợi lên bức tranh mùa hè đẹp, rộn ràng, đầy sức sống. 
  Lòng yêu cuộc sống sâu sắc của tác giả. 
 Tại sao tác giả lại có thể tưởng tượng một bức tranh mùa hè sinh động như vậy? 
 Lòng yêu cuộc sống, niềm khao khát tự do, sức sống tuổi trẻ, hồn thơ lãng mạn đã giúp nhà thơ vẽ nên bức tranh mùa hè từ tiếng chim tu hú rộn ràng ấy. 
 
Tiết 85 - Văn bản: KHI CON TU HÚ  (Tố Hữu) 
II. Đọc- Tìm hiểu văn bản 
 - Cách ngắt nhịp bất thường: 6/2 (câu 8), 3/3 (câu 9). 
- Bộc lộ cảm xúc trực tiếp trực tiếp (ôi, thôi,làm sao). 
2. Tâm trạng của người tù cách mạng. 
Ta nghe hè dậy bên lòng 
Mà chân muốn đạp tan phòng, hè ôi! 
Ngột làm sao, chết uất thôi 
Con chim tu hú ngoài trời cứ kêu! 
  N iềm khao khát tự do cháy bỏng. 
 - Từ ngữ mạnh: đạp tan, ngột,chết uất. 
  Tâm trạng u uất, ngột ngạt, bức bối. 
 
Tiết 85 - Văn bản: KHI CON TU HÚ  (Tố Hữu) 
Văn bản: KHI CON TU HÚ (Tố Hữu) 
- Kháng chiến chống Pháp: Việt Bắc - Miền Nam đấu tranh giải phóng dân tộc, miền Bắc xây dựng chủ nghĩa xã hội: Gió lộng - Kháng chiến chống Mỹ: Ra trận, Máu và hoa - Đất nước thống nhất, xây dựng đất nước: Một tiếng đờn 
Khi con tu hú gọi bầy 
Lúa chiêm đang chín,trái cây ngọt dần 
Vườn râm dậy tiếng ve ngân 
Bắp rây vàng hạt đầy sân nắng đào 
Trời xanh càng rộng càng cao 
Đôi con diều sáo lộn nhào từng không. 
Ta nghe hè dậy bên lòng 
Mà chân muốn đạp tan phòng, hè ôi! 
Ngột làm sao, chết uất thôi 
Con chim tu hú ngoài trời cứ kêu! 
Tiếng chim tu hú ở đầu bài thơ 
 - Là tiếng gọi đàn, báo hiệu mùa. 
-“Khi con tu hú gọi bầy” 
 - Mở ra một khung cảnh mùa hè đẹp đẽ, rộn ràng, tươi vui. 
Tiếng chim tu hú ở đầu bài thơ 
- Là tiếng kêu khắc khoải, tha thiết. 
- “Con chim tu hú ngoài trời cứ kêu” 
 - Gợi sự bức bối, ngột ngạt và thôi thúc khao khát tự do của người tù cách mạng. 
  Tiếng chim tu hú chính là gọi của tự do, tiếng gọi tha thiết của cuộc sống đầy quyến rũ. 
Mở đầu và kết thúc bài thơ đều có âm thanh tiếng chim tu hú. Chỉ ra điểm giống và khác nhau về ý nghĩa của tiếng chim ở câu đầu và câu cuối bài thơ? 
Tiết 85 - Văn bản: KHI CON TU HÚ  (Tố Hữu) 
KẾT CẤU BÀI THƠ 
Tiếng chim tu hú 
Tiếng chim tu hú 
Bức tranh mùa hè rộn rã âm thanh, rực rỡ sắc màu, ngọt ngào hương vị. 
Tâm trạng tù túng, ngột ngạt, u uất và kkhao khát tự do cháy bỏng. 
Tiết 85 - Văn bản: KHI CON TU HÚ  (Tố Hữu) 
Tu hú ơi chẳng đến ở cùng bà 
 Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa. 
 (Bếp lửa – Bằng Việt) 
Tiết 78 - Văn bản: 
Tố Hữu 
III. Tổng kết: 
- Thể thơ lục bát. 
- Tương phản, đối lập. 
Tình yêu cuộc sống. 
 Niềm khao khát tự do cháy bỏng của người chiến sĩ cách mạng trong hoàn cảnh tù đày. 
2. Nội dung: 
1. Nghệ thuật: 
Bài thơ thể hiện lòng yêu đời, yêu lí tưởng của người chíến sĩ cộng sản trẻ tuổi trong hoàn cảnh ngục tù. 
3. Ý nghĩa văn bản: 
Tiết 85 - Văn bản: KHI CON TU HÚ  (Tố Hữu) 
 
Tố Hữu 
Văn bản: KHI CON TU HÚ (Tố Hữu) 
IV. Luyện tập 
- Thể thơ :. 
Bài tập 2: Điền thông tin cần thiết vào chỗ trống 
- Hình ảnh:  
- Ngôn ngữ giọng điệu:  
- Kết cấu:  
- Bài thơ thể hiện:  
Lục bát giản dị, thiết tha 
Sinh động, giàu tạo hình 
Tự nhiên, linh hoạt 
Đầu, cuối tương ứng 
bỏng của người chiến sĩ cách mạng trong cảnh tù đày. 
Lòng yêu cuộc sống và niềm khao khát tự do cháy 
 
HƯỚNG DẪN HỌC BÀI 
Học thuộc bài thơ. 
Học nghệ thuật và nội dung bài thơ. 
1) Bài học : Khi con tu hú của Tố Hữu 
 2) Bài mới : Tức cảnh Pác Bó của Hồ Chí Minh 
Đọc bài thơ 
Tác giả Hồ Chí Minh 
Tìm đọc một số bài thơ của Bác. 
NĂM MỚI CÔ CHÚC CÁC EM 
MẠNH KHỎE VÀ HẠNH PHÚC!