Bài giảng Ngữ văn 7 - Bài 7: Bánh trôi nước

? 
	Đọc thuộc bài thơ “Phò giá về kinh” của Trần Quang Khải và nêu cảm nhận của em về nội dung bài thơ? 
- Hồ Xuân Hương (?-?) lai lịch chưa thật rõ. Sống vào cuối thế kĩ XVIII đầu thế kĩ XIX 
-Quê làng Quỳnh Đôi- Quỳnh Lưu – Nghệ An. Từng sống ở phường Khán Xuân gần Hồ Tây- Hà Nội. 
-Là nữ thi sĩ tài danh hiếm có nhưng đường tình duyên trắc trở. 
- Bà để lại khoảng 50 bài thơ Nôm và một tập thơ chữ Hán là « Lưu Hương kí» 
- Được mệnh danh là “Bà chúa thơ Nôm”. 
Một số tác phẩm thơ Hồ Xuân Hương 
* Thể thơ: 
Thất ngôn tứ tuyệt Đường luật. 
Thân em vừa trắng lại vừa tròn 
Bảy nổi ba chìm với nước non 
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn 
Mà em vẫn giữ tấm lòng son. 
4 câu 
7 chữ/câu 
1 
Có hai lớp nghĩa 
Nghĩa thực (nghĩa đen): Tả bánh trôi nước khi đang được luộc chín. 
Nghĩa ẩn dụ (nghĩa bóng): nói về vẻ đẹp, thân phận, phẩm chất của người phụ nữ trong xã hội xưa. 
BÁNH TRÔI NƯỚC 
Thân em vừa trắng lại vừa tròn 
Bảy nổi ba chìm với nước non 
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn 
Mà em vẫn giữ tấm lòng son . 
Thân em vừa trắng lại vừa tròn 
Bảy nổi ba chìm với nước non 
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn 
Mà em vẫn giữ tấm lòng son . 
Thân em vừa trắng lại vừa tròn 
 Trắng trẻo, đầy đặn, phúc hậu 
 Bảy nổi ba chìm 
 trôi nổi, vùi dập, lận đận, bấp bênh. 
 R ắn nát mặc dầu tay kẻ nặn 
 phụ thuộc, cam chịu, không được làm chủ cuộc đời. 
 v ẫn giữ tấm lòng son 
 son sắt, thủy chung. 
Ẩn dụ: hình ảnh Bánh trôi nước 
 người phụ nữ. 
bảy nổi ba chìm cuộc đời long đong, lận đận vất vả. 
Nước non hoàn cảnh sống. 
Tay kẻ nặn chế độ nam quyền. 
Tấm lòng son son sắt thủy chung của người phụ nữ. 
1 
Nêu cảm nghĩ của em về thân phận người phụ nữ trong xã hội xưa qua bài thơ Bánh trôi nước . 
2 
Theo em trong xã hội ngày nay vai trò của người phụ nữ được khẳng định như thế nào? 
Câu hỏi 
mở rộng 
1 
Thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến sống lệ thuộc vào người khác: Tại gia tòng phụ, xuất giá tòng phu, phu tử tòng tử. 
2 
Ngày nay, phụ nữ được tôn trọng, có trí thức, năng động sáng tạo và thành đạt. Họ tự do, bình đẳng nhưng vẫn giữ được nét đẹp truyền thống. 
Bà Tòng Thị Phóng - Ủy viên Bộ chính trị BCHTƯ 
Bà Đặng Thị Ngọc Thịnh 
Phó Chủ tịch nước CHXHCN Việt Nam 
Bà Nguyễn Thị Kim Ngân 
Chủ tịch Quốc hội 
III. Tổng kết: 
1. Nghệ thuật: 
Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt hàm súc cô đọng. 
- Nhân hóa, Ẩn dụ, đảo thành ngữ, quan hệ từ. 
- Ngôn ngữ bình dị, dễ hiểu, xây dựng nhiều tầng ý nghĩa. 
-Tả thực chiếc bánh trôi nước-món ăn bình dị, dân dã, mang đậm bản sắc dân tộc. 
- Trân trọng vẻ đẹp phẩm chất trong trắng, son sắt của người phụ nữ xưa, đồng thời cảm thương sâu sắc cho thân phận chìm nổi, của họ. 
2. Nội dung 
Bài thơ: 
Bánh trôi nước 
Vẻ đẹp, 
 thân phận và phẩm chất 
người phụ nữ 
Miêu tả 
bánh trôi nước 
Màu trắng, 
 viên tròn 
Rắn nát do người nặn 
 khi luộc, chín thì nổi 
chưa chín thì chìm 
Nhân 
bánh 
màu vàng 
ẩn dụ 
Vẻ đẹp 
hoàn thiện: 
 “Vừa lại 
vừa” 
Thân phận 
 “Bảy nổi, 
ba chìm” 
Phẩm chất 
 trong trắng, 
 son sắt, 
thủy chung, 
tình nghĩa 
SƠ ĐỒ BÀI HỌC 
Hãy tìm những câu ca dao bắt đầu bằng cụm từ “ Thân em ”? 
 Thân em như trái bần trôi, 
Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu. 
21 
1. Thân em như hạt mưa sa 
	Hạt vào đài các hạt ra ruộng cày. 
 2. Thân em như tấm lụa đào 
	 Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai? 
 3. Thân em như giếng giữa đàng 
 Người thanh rửa mặt, người phàm rửa chân . 
 4. Thân em như quế giữa rừng 
	Thơm tho ai biết ngát lừng ai hay. 
 5. Thân em như chẽn lúa đòng đòng 
	 Phất phơ dưới ngọn nắng hồng ban mai. 
22 
Giống : Cảm xúc chung đều gợi ra vẻ đẹp của người phụ nữ, thể hiện số phận của họ trong XH xưa. 
Khác : ca dao dừng lại ở việc than thân còn thơ của Hồ Xuân Hương là sự khẳng định vẻ đẹp của người phụ nữ với tấm lòng thủy chung, son sắt. 
? Hãy cho biết mối liên quan giữa cảm xúc của bài thơ “Bánh trôi nước” với những câu hát than thân? 
Học thuộc bài thơ: “ Bánh trôi nước”. 
Nắm nghệ thuật, nội dung của bài thơ. 
Hoàn chỉnh sơ đồ tư duy. 
DẶN DÒ 
* Học: 
* Soạn: 
“ Qua Đèo Ngang” 
 - Xác định và nêu đặc điểm của thể thơ 
 - Nhận xét cảnh tượng đèo Ngang? 
 - Cảm nhận tâm trạng của tác giả?