Bài giảng Ngữ Văn 6 - Tuần 23, Tiết 91+92: Luyện nói về Quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả

NGỮ VĂN 6 
 Tập làm văn 
LUYỆN NÓI VỀ 
QUAN SÁT, TƯỞNG TƯỢNG, SO SÁNH 
VÀ NHẬN XÉT TRONG VĂN MIÊU TẢ 
Tập làm văn : 
LUYỆN NÓI VỀ QUAN SÁT, TƯỞNG TƯỢNG, 
SO SÁNH VÀ NHẬN XÉT TRONG VĂN MIÊU TẢ 
Bài tập 1: 
 
a) Kiều Phương: 
- Hình dáng : 
+ Dáng người nhỏ nhắn, nhanh nhẹn. 
+ Khuôn mặt tròn trịa, đầy đặn, lúc nào cũng lọ lem không màu này thì cũng màu kia như bị đứa trẻ nào nghịch ngợm vẽ bùa lên mặt 
+ Mắt tròn xoe, sáng long lanh như... 
+ Miệng luôn tươi cười, răng khểnh 
+. 
Hãy miêu tả nhân vật Kiều Phương trong truyện ngắn “Bức tranh của em gái tôi”, theo trí tưởng tượng của em? 
Ví dụ 
 
- Hành động: 
+ Lục lọi các đồ vật một cách thích thú. 
+ Thường lén lút trốn ra vườn chế thuốc vẽ. Sáng tạo chế đủ các màu xanh, đỏ, tím, vàng 
+ Say mê vẽ, mỗi khi vẽ dường như quên hết mọi thứ xung quanh 
+ Vẽ rất đẹp: cái bát múc cám lợn sứt một miếng trông rất ngộ nghĩnh; con mèo vằn nét mặt dễ mến; đặc biệt là bức tranh vẽ người anh đạt giải  
+ Bị anh quát thì xịu xuống, miệng dẩu ra vẻ rất bướng xong lại quên ngay không để tâm giận hờn gì anh. 
 - lời nói: 
+ Giọng trong trẻo, hồn nhiên: “Mèo mà lại!” ; “Em muốn cả anh cùng đi nhận giải” 
=> Là cô bé có tâm hồn trong sáng, có tấm lòng vị tha, nhân hậu. 
Chú ý: cần tập trung làm sáng lên tài năng và đặt biệt là vẻ đẹp của một tâm hồn trong sáng, tấm lòng vị tha, nhân hậu của người em thông qua tả. 
Tập làm văn : 
LUYỆN NÓI VỀ QUAN SÁT, TƯỞNG TƯỢNG, 
SO SÁNH VÀ NHẬN XÉT TRONG VĂN MIÊU TẢ 
 
b) Người anh: 
- Hình dáng : 
+ Dáng mảnh khảnh, mắt sáng, đẹp trai. 
 - Cử chỉ, hành động, lời nói : 
(xem lại trong vở ghi – phần bài học ) 
Hãy miêu tả nhân vật “người anh” trong truyện ngắn “Bức tranh của em gái tôi”, theo trí tưởng tượng của em. 
Ví dụ 
Bên cạnh mặt hạn chế, cần lưu ý người anh cũng có phẩm chất tốt đẹp: biết hối hận và nhận ra được tấm lòng cao đẹp của em gái mình khi tả cần làm nổi rõ. 
=> Ghen tị, nhỏ nhen, mặc cảm -> ân hận, hối lỗi. 
Tập làm văn : 
LUYỆN NÓI VỀ QUAN SÁT, TƯỞNG TƯỢNG, 
SO SÁNH VÀ NHẬN XÉT TRONG VĂN MIÊU TẢ 
DÀN Ý THAM KHẢO 
I/ Mở bài: - Giới thiệu sơ lược về truyện “ Bức tranh của em gái tôi” 
 	 - Giới thiệu nhâ n v ật người anh trong truyện cùng với hình ảnh người em. 
II/ Thân bài 
 1/ Ngoại hình: Dáng mảnh khảnh, mắt sáng, đẹp trai. 
 2/ Miêu tả người anh ở từng thời điểm : 
a. Lúc bình thường 
 - Xem thường em gái : đ ặt cho em cái tên Mèo lên mặt “trưởng bối” 
 - Theo dõi Kiều Phương chế thuốc vẽ : coi đó là đồ trẻ con 
 - Đôi khi gắt gỏng, k hó chịu khi em gái lục lọi đồ đạc 
b. Khi tài năng của Kiều Phương được phát hiện 
 - Luôn cảm thấy mình không có tài năng gì ; n ghĩ rằng mình bị đẩy ra ngoài → Trở nên tự ti 
 - Lúc ngồi học chỉ muốn gục xuống khóc → Mặc cảm 
 - Chỉ cần một lỗi nhỏ ở em là người anh gắt lên , k hông thể thân thiết với em gái như xưa nữa → ghen tị với em . 
 - Xe m trộm những bức tranh của em gái rồi thở dà i → buồn vì thua kém em . 
c. Khi cùng em đi nhận giải 
 - Ngẩn ngơ trước bức tranh vẽ chính mình 
 - Ngạc nhiên , gi ật sững người vì bức tranh quá đẹp và vì tài năng của em gái 
 - Ngỡ ngàng vì mình ở trong tranh mang những chi tiết hoàn hảo đến không ngờ. 
 - Hãnh diện hình ảnh đẹp trong tranh mà bao nhiêu người ngưỡng mộ ngắm nhìn chính là mình. 
 - Cuối cùng trước tâm hồn trong sáng, nhân hậu của em gái, anh xấu hổ nhận ra phần hạn chế của bản thân : nhỏ nhen, ích kỉ, ghen tị em. 
III/ Kết bài: r Rút ra bài học cho bản thân, khuyên mọi người hãy biết yêu thương trân trọng người thân của mình. a 
Bài tập 3: 
Đề : Miêu tả cảnh biển đẹp mà em đã từng được chiêm ngưỡng. 
Gợi ý : Trong khi miêu tả, em hãy liên tưởng và so sánh hình ảnh sau đây với những gì? 
- Mặt trời. 
- Bầu trời. 
- Mặt biển 
- Sóng biển.. 
- Bãi cát.. 
- Những con thuyền 
Tập làm văn : 
LUYỆN NÓI VỀ QUAN SÁT, TƯỞNG TƯỢNG, 
SO SÁNH VÀ NHẬN XÉT TRONG VĂN MIÊU TẢ 
Đoạn văn miêu tả tham khảo 
1/“Nghỉ hè năm trước em được đi tắm biển Vũng Tàu. Bình minh mặt trời như một quả cầu lửa khổng lồ, từ từ đội nước nhô lên. Những tia nắng màu vàng tinh nghịch nhảy múa trên đầu ngọn sóng. Mặt biển như một tấm thảm khổng lồ bằng ngọc thạch, rộng mênh mông. Xa xa, từng đoàn thuyền nối nhau vượt sóng. cánh chim hải âu chập chờn như đùa với sóng. Sóng vỗ bờ oàm oạp, tung bọt trắng xóa, nối nhau xô bờ cát. Bãi cát thoai thoải, rộng và rất đông người vui chơi, tắm biển. Những rặng dừa xanh rì rào gió thổi cùng với sóng biển như bản hòa tấu hùng vĩ. Khi chiều tà thấp thoáng những ánh đèn của đoàn thuyền đánh cá như muôn vàn vì sao lấp lánh trên mặt biển. Biển là một bức tranh thiên nhiên đẹp vô cùng. Biển mang đến cho em nhiều khám phá lí thú. Em rất yêu biển.” 
2/ “Biển mênh mông xanh thẳm và chan hòa ánh nắng. Gió biển lồng lộng thổi tung mái tóc. Bờ cát trắng phau vui đón bước chân du khách. Những ngôi nhà cao tầng kéo dài thành dãy phố chạy thẳng ra sát bờ cát. Chúng em được đưa đến một khách sạn trông ra biển, tha hồ mà đón gió và ngắm cảnh suốt ngày đêm. 
 Bãi biển đã đông người, rộn rã tiếng reo hò hòa cùng tiếng sóng. Bầu trời trong sáng. Biển xanh thăm thẳm nối với chân trời. Gió êm, sóng lặng. Mặt biển như một tấm kính khổng lồ màu ngọc bích. Những chòm mây trắng in bóng trên mặt nước lung linh. Sóng biển xôn xao như mời chào chúng em hãy ngụp lặn, vui đùa cho thỏa thích. 
 Mỗi người một chiếc phao, chúng em ùa xuống nước, trồi lên, ngụp xuống theo từng đợt sóng. Được cùng bạn bè nô giỡn trong làn nước biếc, em thấy thật vui sướng. Biển vẫn ru nhè nhẹ. Ngoài khơi xa, thấp thoáng những con thuyền đánh cá với buồm trắng, buồm nâu giống như cánh bướm chập chờn. Dân chài mải mê quăng lưới giữa trời nước bao la. 
 Mặt trời lên cao tỏa ánh nắng chói chang. Bãi biển thưa dần. Đến giữa trưa, mọi người về nhà nghỉ, chỉ còn bãi cát trắng phau nằm dài tâm sự với biển xanh. 
 Chiều về, nắng dịu, bãi biển lại đông đúc, ồn ào hơn buổi sáng. Gió mạnh hơn. Biển dâng sóng trắng vỗ bờ. Tiếng reo hò vang dậy khắp nơi. Chúng em nhảy lên giỡn sóng. Có bạn bị sóng xô thẳng vào mặt, choáng váng vài giây rồi lại tiếp tục cuộc chơi. Những con sóng tinh nghịch ấy làm cho chúng em say mê nô đùa không biết chán. 
 Hoàng hôn buông xuống, ánh nắng cuối cùng đã tắt, mặt biển từ từ đổi sang màu tím sẫm. Biển đêm thật là bí ẩn. Nếu không có ánh điện từ dãy phố tỏa sáng tới bãi cát, hẳn chúng em không dám ra ngắm biển đêm. Tiếng sóng vỗ ì ầm, ẩn chứa một sức mạnh phi thường, khó hiểu. Nước triều dâng cao gần sát lề đường. Gió biển ban đêm mát rượi đem đến sự sảng khoái cho con người.” 
CỦNG CỐ 
MIÊU TẢ 
QUAN SÁT 
TƯỞNG TƯỢNG 
SO SÁNH 
NHẬN XÉT 
LÀM NỔI BẬT LÊN NHỮNG 
ĐẶC ĐIỂM TIÊU BIỂU CỦA SỰ VẬT 
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC 
Ghi đầy đủ nội dung bài học vào vở 
Hoàn thành bài văn: “Tả người anh hoặc người em trong văn bản “Bức tranh của em gái tôi”) 
Tìm đọc các bài văn tả cảnh, tả người. 
Chuẩn bị bài mới: Phương pháp tả người 
29 
Chúc các em học tốt