Bài giảng Môn Vật lý lớp 12 - Thí nghiệm biểu diễn bộ thí nghiệm tán sắc ánh sáng và phát hiện tia hồng ngoại, tia tử ngoại

Thí nghiệm biểu diễn
BỘ THÍ NGHIỆM TÁN SẮC ÁNH SÁNG VÀ PHÁT HIỆN
 TIA HỒNG NGOẠI, TIA TỬ NGOẠI
I. Mục đích thí nghiệm
- Quan sát hiện tượng tán sắc ánh sáng.
- Thí nghiệm về ánh sáng đơn sắc.
- Thí nghiệm về tổng hợp ánh sáng trắng.
- Thí ngiệm phát hiện tia hồng ngoại và tia tử ngoại. 
II. Dụng cụ thí nghiệm
 	1. Bảng thép, kích thước (450x800mm), có chân đế.
	2. Nguồn sáng 12V-21W.
	3. Bộ 2 lăng kính tam giác đều, có đế nam châm.
	4. Màn chắn bằng vật liệu đảm bảo độ bền cơ học, có khe chắn hẹp, có đế nam châm.
	5. Màn quan sát bằng vật liệu đảm bảo độ bền cơ học, màu trắng đục, có đế nam châm.
	6. Biến thế nguồn.
	7. Dụng cụ phát hiện tia hồng ngoại, tia tử ngoại.
	8. Điện kế chứng minh.
	9. Dây nối.
III. Tiến hành thí nghiệm
1. Hiện tượng tán sắc ánh sáng:
- Thí nghiệm được bố trí như hình 2. 
- Điều chỉnh để chùm sáng từ đèn chiếu vào mặt bên của lăng kính. Dùng màn để hứng chùm ló ra khỏi lăng kính. Trên màn sẽ quan sát được dải màu có màu biến thiên liên tục từ đỏ đến tím.
2. Ánh sáng đơn sắc
- Thí nghiệm được bố trí như hình 3.
- Điều chỉnh để chùm sáng từ đèn chiếu vào mặt bên của lăng kính. Dùng màn chắn có khe hẹp để chắn ngang chùm ló, chỉ cho một tia sáng màu đi qua và chiếu vào mặt bên của lăng kính thứ hai. Dùng màn để hứng tia ló ra khỏi lăng kính. Trên màn sẽ quan sát được một vệt sáng màu. Điều đó chứng tỏ ánh sáng đơn sắc không bị tán sắc khi qua lăng kính.
3. Tổng hợp ánh sáng trắng
- Thí nghiệm được bố trí tương tự như thí nghiệm về ánh sáng đơn sắc trên hình 3. Trong thí nghiệm này ta không dùng màn chắn có khe hẹp mà để cho chùm ló ra khỏi lăng kính thứ nhất chiếu thẳng vào mặt bên của lăng kính thứ 2. dịch chuyển màn chắn chum ló ra khỏi lăng kính thứ hai ta sẽ tìm được vị trí mà tại đó vệt sáng trên màn có màu trắng. Nhờ lăng kính thứ hai, dải sáng màu từ đỏ đến tím đã được tổng hợp lại thành ánh sáng trắng.
4. Thí nghiệm phát hiện tia hồng ngoại và tia tử ngoại.
- Thí nghiệm được bố trí như trên hình 4. Màn chắn có gắn quang trở và mạch khuếch đại được đặt chắn chùm ló và quan sát được dải màu từ đỏ đến tím.
- Đặt màn sao cho quang trở nằm trong vùng ánh sáng nhìn thấy, kim điện kế bị lệch.
- Dịch chuyển màn cho quang trở nằm ngoài vùng đó, kim điện kế vẫn bị lệch. Ở vùng đó vẫn có bức xạ nhưng mắt không trông thấy, gọi là tia hồng ngoại.
- Dịch chuyển màn cho quang trở nằm ngoài vùng tím, kim điện kế vẫn bị lệch. Ở vùng đó vẫn có bức xạ nhưng mắt không trông thấy, gọi là tia tử ngoại.