Bài giảng Môn Tin học lớp 10 - Tuần 11 - Tiết 22 - Khái niệm về hệ điều hành

	Tuần: 11	Tiết: 22
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ngày soạn:	17/10/2008
Chương II: HỆ ĐIỀU HÀNH
§10. Khái niệm về hệ điều hành
I.	Mục đích, yêu cầu:
1. Kiến thức
HS nắm được khái niệm hệ điều hành;
Hiểu được chức năng và thành phần của hệ điều hành;
Biết cách phân loại hệ điều hành.
2. Kỹ năng
Phân biệt được vai trò và chức năng của phần mềm trong hệ thống.
3. Thái độ
HS thấy được vai trò quan trọng của hệ điều hành. Rèn luyện tính cẩn thận, có trách nhiệm bảo vệ hệ thống.
II.	Phương pháp - phương tiện dạy học:
Đặt vấn đề, nêu câu hỏi gợi mở, dẫn dắt HS giải quyết vấn đề;
Tóm tắt và ghi ý chính;
Giáo viên chuẩn bị: Giáo án, phòng máy nối mạng LAN, cài đặt Netop school;
Học sinh chuẩn bị: Xem trước nội dung bài học, vở ghi, sách giáo khoa.
III.	NộI dung dạy – học:
Nội dung bài giảng
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Ổn định lớp.
Ghi sổ đầu bài
Chào thầy
Báo cáo sĩ số
1.	Khái niệm hệ điều hành
	Hệ điều hành là tập hợp các chương trình được tổ chức thành một hệ thống với nhiệm vụ:
- Đảm bảo tương tác giữa người dùng với máy tính;
- Cung cấp các phương tiện và dịch vụ để thực hiện chương trình.
- Quản lí chặt chẽ các tài nguyên của máy, tổ chức khai thác chúng một cách thuận tiện và tối ưu.
Chú ý:
• Chỉ khi có hệ điều hành mới có thể sử dụng máy tính;
• Hệ điều hành đảm bảo cho việc khai thác máy tính có hiệu quả;
• Hiện nay, có nhiều hệ điều hành và có thể cài đặt một hoặc một vài hệ điều hành trên một máy tính;
• 	Tất cả các hệ điều hành đều có chức năng và tính chất như nhau.
Bài trước các em đã được học về phần mềm máy tính. Em nào hãy nêu lại khái niệm phần mềm hệ thống?
Hệ điều hành chính là một phần mềm hệ thống. Vậy hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu về hệ điều hành.
Các em hãy đọc sách và nêu khái niệm về hệ điều hành? 
Phân tích khái niệm.
Dành cho các em 5 phút để học khái niệm này. Sau đó gấp sách nêu lại khái niệm.
Nhận xét, cho điểm.
Hiện nay có rất nhiều hệ điều hành như MS-DOS; Windows; Linux;... nhưng ta thường quen dùng HĐH Windows, thông dụng hiện nay là Windows XP. 
Nêu hình ảnh ming họa
Nếu không có hệ điều hành, có thể làm việc với MT được không? Nêu các chú ý.
Lắng nghe, giơ tay và trả lời.
Lắng nghe, ghi tên bài.
Đọc khái niệm trang 62/Sgk.
Lắng nghe
Tập trung học khái niệm.
Phát biểu lại khái niệm HĐH.
Lắng nghe, quan sát hình ảnh minh họa
Trả lời câu hỏi (Có/Không)
2. Chức năng và các thành phần của hệ điều hành
a) Chức năng của hệ điều hành
- Tổ chức giao tiếp giữa người dùng và hệ thống;
- Cung cấp bộ nhớ, thiết bị ngoại vi,... cho các chương trình và tổ chức thực hiện các chương trình đó;
- Tổ chức lưu trữ thông tin trên bộ nhớ ngoài;
- Kiểm tra và hỗ trợ bằng phần mềm cho các thiết bị ngoại vi;
- Cung cấp các dịch vụ tiện ích hệ thống.
b) Thành phần của hệ điều hành
	Mỗi chức năng của HĐH được một nhóm chương trình đảm bảo thực hiện, mỗi nhóm chương trình đó là một thành của HĐH.
Các em hãy đọc sách, thảo luận và nêu tóm tắt các chức năng của HĐH? 
Nhận xét, chốt lại ý chính và phân tích.
Dành cho các em 5 phút để học các chức năng này, rồi nêu lại thầy cho điểm.
Gọi HS khác nhận xét, bổ sung.
Nhận xét, cho điểm.
Với mỗi chức năng tương ứng sẽ có một nhóm chương trình thực hiện. Các nhóm chức năng đó là các thành phần của HĐH.
Đọc sách, thảo luận, phát biểu.
Lắng nghe, quan sát, ghi bài.
Học bài tại lớp rồi nêu chức năng của HĐH.
Nhận xét, bổ sung.
Lắng nghe, ghi bài.
3. Phân loại hệ điều hành
Có 3 loại chính sau:
• Đơn nhiệm một người dùng: Các chương trình được thực hiện lần lượt, mỗi lần chỉ một người được đăng nhập vào hệ thống. VD: MS-DOS
• Đa nhiệm một người dùng: Có thể thực hiện đồng thời nhiều chương trình, chỉ cho phép một người đăng nhập vào hệ thống. VD: Windows 95, Windows 98.
• Đa nhiệm nhiều người dùng: Có thể thực hiện đồng thời nhiều chương trình. Cho phép nhiều người đăng nhập vào hệ thống. 
VD: Windows2000; Windows XP;...
Hãy đọc sách và cho biết có mấy loại hệ điều hành là những loại nào?
Chốt lại câu trả lời của HS. 
Đặc điểm của từng loại hệ điều hành?
Nhận xét, chốt lại ý chính.
Lắng nghe, đọc sách và phát biểu.
Lắng nghe, đọc sách và phát biểu.
Lắng nghe, quan sát, ghi bài.
IV.	Củng cố:
Nêu khái niệm hệ điều hành?
Nêu các chức năng, thành phần của HĐH?
Kẻ bảng phân loại hệ điều hành?
V.	Dặn dò:
Học bài cũ và chuẩn bị bài mới: §11. Tệp và quản lý tệp.
	Tuần: 12	Tiết: 23
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ngày soạn:	24/10/2008
Chương II: HỆ ĐIỀU HÀNH
§11. Tệp và quản lý tệp (T1)
I.	Mục đích, yêu cầu:
1. Kiến thức
Học sinh biết được khái niệm tệp và thư mục;
Biết qui ước đặt tên tệp; sự phân cấp thư mục;
Hiểu được các khái niệm liên quan đến thư mục: thư mục gốc, thư mục con, thư mục mẹ.
2. Kỹ năng
Đặt được tên tệp, thư mục;
Viết được đường dẫn, đường dẫn đầy đủ.
II.	Phương pháp - phương tiện dạy học:
Đặt vấn đề, nêu câu hỏi gợi mở, dẫn dắt HS giải quyết vấn đề;
Trao đổi, thảo luận nhóm trả lời câu hỏi của giáo viên;
Tóm tắt và ghi ý chính;
Giáo viên chuẩn bị: Giáo án, phòng máy nối mạng LAN, cài đặt Netop school;
Học sinh chuẩn bị: Xem trước nội dung bài học, vở ghi, sách giáo khoa.
III.	NộI dung dạy – học:
Nội dung bài giảng
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Ổn định lớp.
Ghi sổ đầu bài
Chào thầy
Báo cáo sĩ số
Kiểm tra bàI cũ
1. Nêu khái niệm hệ điều hành? Các chức năng của hệ điều hành?
2. Nêu các thành phần của HĐH? Phân loại hệ điều hành?
Lần lượt gọi 2 - 4 HS lên trả lời.
Gọi HS nhận xét, bổ sung.
Nhận xét, cho đIểm.
Lắng nghe, trả lời câu hỏi.
Nhận xét, bổ sung.
1. Tệp và thư mục
a. Tệp và tên tệp
Khái niệm: Tệp, còn được gọi là tập tin, là một tập hợp các thông tin ghi trên bộ nhớ ngoài, tạo thành một đơn vị lưu trữ do hệ điều hành quản lí. Mỗi tệp có một tên để truy cập.
Tên tệp: Gồm 2 phần
 	.
- Phần tên: được người dùng đặt theo qui ước đặt tên.
- Phần mở rộng: do chương trình tự đưa ra, được HĐH sử dụng để phân loại tệp.
- Qui ước đặt tên: 
Trong HĐH Windows
+ Tên không quá 255 kí tự;
+ Không dùng các kí tự: \ / : * ? " 
Trong HĐH MS-DOS:
+ Tên không quá 8 kí tự;
+ Tên tệp không được có dấu cách;...
b. Thư mục:
- Để quản lý tệp dễ dàng, HĐH tổ chức lưu trữ tệp trong các thư mục;
- Mỗi đĩa có một thư mục tự tạo gọi là thư mục gốc;
- Có thể tạo thư mục khác trong thư mục gọi là thư mục con. Thư mục chứa thư mục con gọi là thư mục mẹ.
- Thư mục có sự phân cấp: Thư mục chứa trong thư mục gốc gọi là thư mục con cấp 1; thư mục chứa trong thư mục con cấp 1 gọi là thư mục con cấp 2;...
Để tổ chức thông tin lưu trên bộ nhớ ngoài người ta sử dụng tệp và thư mục.
Vậy tệp là gì? Các em hãy đọc sách và nêu khái niệm về tệp?
Chốt lại khái niệm và cho HS học thuộc ngay tại lớp. Sau đó xung phong phát biểu khái niệm.
Nhận xét, cho điểm.
Tên tệp thường gồm có 2 phần được cách nhau bởi dấu chấm.
 VD:bai tap.doc ; Giai_PT.PAS
Phân tích ví dụ về tên tệp.
Phần tên tệp được người dùng đặt theo quy định riêng của mỗi loại HĐH.
Trình bày qui tắc đặt tên tệp.
Các em hãy tưởng tượng cái cặp của mình như một thư mục, trong cặp có các các cuốn sách hay vở coi như tập tin.
Như vậy, thư mục dùng để làm gì?
Nếu có nhiều cặp chứa trong một cái tủ thì cái tủ cũng được coi như một thư mục, ngoài ra trong tủ đó vẫn có thể có các cuốn sách hay vở được coi như tệp.
Nêu và phân tích cấu trúc cây thư mục. (Hình 30_trang 66)
Mở sách, ghi tên bài, lắng nghe.
Đọc sách, trả lời.
Học khái niệm về tệp.
Phát biểu khái niệm tệp.
Lắng nghe, quan sát, ghi bài.
Lắng nghe, quan sát, ghi bài.
Lắng nghe, trả lời
Chứa các tập tin.
Lắng nghe, quan sát, ghi bài.
Quan sát, lắng nghe.
c. Đường dẫn 
Là địa chỉ xác định vị trí của tập tin hoặc thư mục trong bộ nhớ.
Đường dẫn có dạng:
Thư mục gốc:\Thư mục con cấp 1\Thư mục con cấp 2\.... \Thơ mục hoặc tệp cần xác định.
VD: 
C:\TRUONG LQD\KHOI 11\11A.XLS
Nếu chúng ta muốn mở một tệp hay thư mục nào đó thì làm thế nào để xác định được nó ở đâu trong bộ nhớ? Ta phải dựa vào đường dẫn.
Đường dẫn là gì?
Đưa ra khái niệm đường dẫn và dạng đường dẫn dầy đủ; cho VD.
Đường dẫn có cả tên thư mục gốc là một đường dẫn đầy đủ.
Lắng nghe, trả lời câu hỏi.
Đọc sách, trả lời
Lắng nghe, ghi chép.
Củng cố:
Phát biểu lại khái niệm tập tin; tên tập tin; qui ước đặt tên?
Cho cây thư mục trên hình 30_trang 66, chỉ đường dẫn đầy đủ đến tập tin BT3.PAS?
Dặn dò:
Học kỹ các phần trên. Xem trước phần còn lại: 2. Hệ thống quản lý tệp;
Trả lời các câu hỏi và bài tập 1 - 7 trang 71 (Sách giáo khoa).
	Tuần: 12	Tiết: 24
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ngày soạn:	25/10/2008
Chương II: HỆ ĐIỀU HÀNH
§11. Tệp và quản lý tệp (T2)
I.	Mục đích, yêu cầu:
1. Kiến thức
Biết nguyên lí hệ thống tổ chức lưu tệp; 
Biết các đặc trưng của hệ thống quản lí tệp.
2. Kỹ năng
Trả lời các câu hỏi và bài tập liên quan đến tệp, thư mục và hệ thống quản lý tệp.
II.	Phương pháp - phương tiện dạy học:
Đặt vấn đề, nêu câu hỏi gợi mở, dẫn dắt HS giải quyết vấn đề;
Trao đổi, thảo luận nhóm trả lời câu hỏi của giáo viên;
Tóm tắt và ghi ý chính; tổng hợp, khái quát kiến thức;
Giáo viên chuẩn bị: Giáo án, phòng máy nối mạng LAN, cài đặt Netop school;
Học sinh chuẩn bị: Xem trước nội dung bài học, vở ghi, sách giáo khoa, trả lời các câu hỏi và bài tập về nhà.
III.	NộI dung dạy – học:
Nội dung bài giảng
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Ổn định lớp.
Ghi sổ đầu bài
Chào thầy
Báo cáo sĩ số
Kiểm tra bàI cũ
Nêu khái niệm tệp? 
Tên tệp? Qui ước đặt tên tệp?
Gọi HS lên trả lời.
Gọi HS nhận xét, bổ sung.
Nhận xét, cho điểm.
Trả lời câu hỏi, ở dưới lắng nghe.
Nhận xét, bổ sung.
1.	Tệp và thư mục
2.	Hệ thống quản lý tệp
Hệ thống quản lý tệp là một thành phần của HĐH có nhiệm vụ tổ chức thông tin trên bộ nhớ ngoài, cung cấp các phương tiện và dịch vụ để người sử dụng có thể đọc/ghi thông tin trên đĩa.
Đặc trưng của hệ thống quản lý tệp
- Đảm bảo tộc độ truy cập thông tin cao;
- Độc lập giữa thông tin và phương tiện mang thông tin;
- Độc lập giữa phương pháp lưu trữ và phương pháp xử lý;
- Sử dụng có hiệu quả bộ nhớ ngoài;
- Tổ chức bảo vệ thông tin; hạn chế ảnh hưởng của các lỗi kỹ thuật hoặc chương trình.
Các thao tác với tệp và thư mục
Tạo thư mục, đổi tên, xóa, sao chép, di chuyển, tệp / thư mục, xem nội dung tệp / thư mực, tìm kiếm tệp / thư mục, …
Để quản lý tệp một cách hiệu quả, cần tổ chức chúng một cách khoa học. Do vậy cần có hệ thống quản lý tệp để tổ chức chúng, cung cấp cho hệ điều hành, đáp ứng yêu cầu của người sử dụng.
Nhiệm vụ của hệ thống quản lý tệp?
Hệ thống quản lý tệp có những đặc trưng gì?
Gọi HS khác bổ sung.
Nhận xét, chốt lại các trả lời của HS.
Trình bày tóm tắt lại ý chính.
Hệ thống quản lý tệp cho phép người dụng thực hiện các thao tác nào đối với tệp và thư mục?
Nhận xét, chốt lại ý chính.
Lắng nghe, ghi bài.
Đọc sách, trả lời.
Đọc sách và trả lời câu hỏi.
Bổ sung câu trả lời.
Lắng nghe, quan sát, ghi bài.
Đọc sách, trả lời.
Lắng nghe, quan sát, ghi bài.
Trả lời câu hỏi và bài tập trang 71
2. Vì sao có thể nói: "Cấu trúc thư mục có dạng cây"?
3. Em hãy cho biết quy tắc đặt tên tệp trong Windows. Nêu ba tên tệp đúng và ba tên tệp sai trong Windows.
4. Có thể lưu hai tệp với các tên Bao_cao.txt và BAO_CAO.TXT trong cùng một thư mục được hay không? Giải thích.
5. Hãy nêu các đặc trưng của hệ thống quản lí tệp?
6. Trong hệ điều hành Windows, tên tệp nào sau đây là hợp lệ?
A) X.Pas.P;	B) U/I.DOC;
C) HUT.TXT-BMP;	D) A.A-C.D;
E) HY*O.D;	F) H T H.DOC.
7. Cho cây thư mục nhơ hình 33 (sgk), hãy chỉ ra đường dẫn đến tệp:
a) happybirthday.mp3,
b) EmHocToan.zip,...
Các em hãy thảo luận nhóm theo bàn trả lời các câu hỏi và bài tập: 2-7 trang 71 trong sgk sau đó cử đại diện lên bảng trình bày.
Quan sát và hướng dẫn hoạt động của từng nhóm.
Gọi 4 nhóm lên trả lời trên bảng.
Gọi nhóm khác nhận xét bài làm của từng nhóm trên bảng.
Ghi lại các nhận xét, bổ sung.
Nhận xét, chỉnh sửa nội dung câu trả lời của một nhóm.
Đánh giá, cho điểm theo nhóm.
Hoạt động nhóm theo bàn thực hiện yêu cầu của giáo viên.
Đại diện 4 nhóm lên trình bày câu trả lời.
Quan sát, lắng nghe, nhận xét, bổ sung.
Chú ý lắng nghe, ghi bài
Củng cố:
Các đặc trưng của hệ thống quản lý tệp?
Dặn dò:
Chuẩn bị bài mới: §12. Giao tiếp với hệ điều hành.