Bài giảng Lớp 4 - Môn Khoa học - Bài 37: Tại sao có gió (tiếp)

KHOA HỌC
Bài 37: TẠI SAO CÓ GIÓ ?
 I. MỤC TIÊU
- Làm thí nghiệm để nhận ra không khí chuyển động tạo thành gió.
- Giải thích được nguyên nhân gây ra gió.
- BVMT biển đảo ( liên hệ với cảnh quan vùng biển). 
II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC
- Hình vẽ trang 74, 75 SGK, chong chóng cho mỗi HS.
- Chuẩn bị các đồ dùng thí nghiệm theo nhóm 
 + Hộp đối lưu như mô tả trong trang 74- SGK.
 + Nến, diêm, vài nén hương.
III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
A. Bài cũ:
- Tiết khoa học hôm trước ta học bài gì? ( Không khí cần cho sự sống)
- Vậy không khí cần cho sự sống của con người, động vật và thực vật như thế nào?( con người, động vật và thực vật phải có không khí để thở mới sống được).
- Thành phần nào trong không khí quan trọng nhất đối với sự thở? ( Ô- xi)
B. Bài mới:
1. Khởi động và giới thiệu bài:
Cho HS quan sát tranh H1và H2. Tranh vẽ gì?
( Tranh vẽ lá cây lay động và cánh diều bay lên)
- Vậy theo em, nhờ đâu mà lá cây lay động, cánh diều bay lên? ( nhờ có gió. Gió thổi làm lá cây lay động, làm diều bay cao.) 
*Chơi chong chóng. 
GV: Hôm qua cô đã hướng dẫn các em chơi chong chóng rồi và cô yêu cầu các em trong khi chơi tìm hiểu điều gì ?
HS: + Khi nào chong chóng quay?
+ Khi nào thì chong chóng không quay?
+ Khi nào chong chóng quay nhanh, quay chậm?
+ Làm thế nào để chong chóng quay?
- Vậy bây giờ bạn nào cho cô biết:
+ Tại sao chong chóng quay? ( là do có gió thổi)
+ Khi nào thì chong chóng không quay? ( Khi lặng gió)
+ Khi nào chong chóng quay nhanh, chong chóng quay chậm? ( chong chóng quay nhanh khi có gió thổi mạnh, chong chóng quay chậm khi có gió thổi yếu).
+ Làm thế nào để chong chóng quay?(Cần chạy nhanh, tạo ra gió. Gió làm quay chong chóng)
GV vào bài: Gió thổi làm cây lay động, cánh diều bay cao, chong chóng quay. Vậy tại sao có gió? Và gió có mối quan hệ như thế nào với không khí. Bài học hôm nay sẽ giúp các em trả lời được câu hỏi đó.
HĐ1: Nguyên nhân gây ra gió.
Bước 1: Tình huống xuất phát nêu vấn đề
Vừa rồi các em biết được nhờ có gió lá cây lay động, diều bay cao, chong chóng quay. Vậy tại sao có gió? Mời các nhóm hãy dự đoán và ghi kết quả dự đoán vào vở khoa học, nhóm trưởng ghi vào bảng phụ.
Bước 2: Ý kiến ban đầu của học sinh
- HS nêu dự đoán .
VD: Nguyên nhân gây ra gió là:
	+ Do ta dùng quạt để gây ra gió
	+ Do ta chạy gây ra gió
	+ Do không khí chuyển động tạo thành gió.
	+ Do không khí chuyển động từ nơi lạnh đến nơi nóng.
Bước 3. Đề xuất câu hỏi và phương án tìm tòi, nghiên cứu:
- Qua dự đoán đó, các em có điều gì còn băn khoăn? VD:
	Vì sao bạn lại cho rằng khi ta chạy gây ra gió?
	Bạn có chắc rằng không khí chuyển động tạo thành gió không?
	Không biết không khí chuyển động như thế nào?
Bước 4. Tiến hành thực nghiệm phương án tìm tòi:
GV: Trên đây là những thắc mắc của các nhóm, vậy chúng ta nên làm gì để giải quyết các thắc mắc đó?
HS: Đọc sách giáo khoa, hỏi bố mẹ, làm thí nghiệm, xem thông tin trên mạng,..
- Vậy theo em phương án nào tối ưu nhất để chúng ta gải thích được điều đó? 
( Làm TN)
- Để làm thí nghiệm , nhóm em cần chuẩn bị những đồ dùng gì?
( Hộp đối lưu, cây nến, vài mẫu hương, bật lửa)
- HS tiến hành làm TN, kết hợp ghi vào vở cách tiến hành, kết luận TN
* Lưu ý HS: Làm thí nghiệm cần cẩn thận tránh gây bỗng với lửa nến và mẫu hương.
- Gọi 1-2 nhóm HS mô tả cách tiến hành TN: 
HS: Đặt cây nến đang cháy dưới ống A. Đặt vài mẩu hương đã tắt lửa nhưng còn bốc khói dưới ống B. Quan sát em thấy khói hương từ ống B bay vào ống A và bay lên.
- GV mời 1 nhóm lên bảng thực hành lại TN: HS vừa làm vừa trình bày TN.
* Gv : Mời các nhóm chúng ta có thể đặt câu hỏi cho nhóm bạn:
+ Bạn hãy cho biết, phần nào của hộp có không khí nóng? Tại sao?
( Phần hộp bên ống A có không khí nóng lên. Bởi vì do một ngọn nến đang cháy đặt dưới ống A.)
+ Phần nào của hộp có không khí lạnh? (Phần hộp bên ống B có không khí lạnh.)
+ Bạn thấy khói bay ra qua ống nào? (Khói từ mẫu hương cháy bay vào ống A và bay lên)
Bước 5. Kết luận và hợp thức hóa kiến thức:
- Vậy sau khi làm thí nghiệm, nhóm em rút ra kết luận gì? 
HSKL: Không khí chuyển động từ nơi lạnh đến nơi nóng. Không khí chuyển động tạo thành gió.
- Yêu cầu HS đối chiếu với dự đoán ban đầu của các em.
GVKL và ghi bảng, kết hợp cho 1 số HS nhắc lại: 
Qua chơi chong chóng, cũng như qua TN vừa rồi các em biết: 
Không khí chuyển động từ nơi lạnh sang nơi nóng. Sự chênh lệch nhiệt độ của không khí là nguyên nhân gây ra sự chuyển động của không khí. Không khí chuyển động tạo thành gió.
GV hỏi lại HS: 
- Vì sao có sự chuyển động của không khí? ( Do sự chênh lệch về nhiệt độ trong không khí làm cho không khí chuyển động)
- Không khí chuyển động theo chiều như thế nào? ( Từ nơi lạnh đến nơi nóng)
- Sự chuyển động của không khí tạo ra gì? ( tạo ra gió)
* Cho HS dùng quạt vẩy ( hoặc GV bật quạt điện), em thấy thế nào? ( mát)
- Tại sao ta nghe mát? ( Khi ta vẩy quạt, bật điện (cánh quạt điện quay)làm không khí chuyển động và gây ra gió)
* Chuyển tiếp: Trong tự nhiên, dưới ánh nắng mặt trời, các phần khác nhau của trái đất không nóng lên như nhau, vì sao có hiện tượng đó, cô mời các em tiếp tục tìm hiểu HĐ2.
HĐ2: Sự chuyển động của không khí trong tự nhiên. 
* Đính tranh vẽ hình 6 và 7 ( đã phóng to) lên bảng, HS quan sát:
- Hình vẽ khoảng thời gian nào trong ngày? Mô tả hướng gió được minh họa trong từng hình?
 H6: Vẽ ban ngày và hướng gió thổi từ biển vào đất liền. 
 H7: Vẽ ban đêm và hướng gió thổi từ đất liến ra biển.
- Tại sao ban ngày gió từ biển thổi vào đất liền và ban đêm gió từ đất liền thổi ra biển? ( Vì: Ban ngày không khí trong đất liền nóng, không khí ngoài biển lạnh. Do đó làm cho không khí chuyển động từ biển vào đất liền tạo ra gió từ biển thổi vào đất liền. Ban đêm không khí trong đất liền nguội nhanh hơn nên lạnh hơn không khí ngoài biển. Vì thế không khí chuyển động từ đất liền thổi ra biển. 
GVKết luận: Sự chênh lệch nhiệt độ vào ban ngày và ban đêm giữa biển và đất liền đó làm cho chiều gió thay đổi giữa ngày và đêm.
BVMT: 
- Biển mang lại cho ta những ngọn gió mát lành và là một trong những nơi giúp con người ta được nghỉ ngơi, thư giãn sau những thời gian làm việc vất vả. Vậy chúng ta nên làm gì để bảo vệ môi trường biển?
 ( Cần có ý thức giữ gìn môi trường biển như: đi chơi biển không nên vứt rác ra bãi biển, không để dầu tràn ra biển,  mọi người chúng ta cần có ý thức bảo vệ môi trường biển sạch sẽ và trong lành.)
C. Củng cố, dặn dò : 
- Chúng ta vừa tìm hiểu xong bài học. Vậy các em hãy cho cô biết, tại sao có gió? ( HS nhắc lại KL bài)
- Trong cuộc sống, con người ta đã lợi dụng sức gió để làm gì? ( Làm sạch thóc, căng buồm cho thuyền bè xuôi, làm chạy máy phát điện, chơi chong chóng, chơi thả diều, )
Dặn HS: Chuẩn bị bài sau: Gió nhẹ, gió mạnh. Phòng chống bão.