Một số đề Tiếng Việt bồi dưỡng học sinh giỏi Lớp 5

 Một số đề Tiếng Việt BDHS giỏi lớp 5
 Đề 1
Bài 1 : Tìm các cặp từ trái nghĩa trong các câu thơ sau :
 a, Trong như tiếng hạc bay qua 
 Đục như nước suối mới sa nửa vời.
 Tiếng khoan như gió thoảng ngoài
 Tiếng mau sầm sập như trời đổ mưa. ( Nguyễn Du )
 b, Sao đang vui vẻ ra buồn bã 
 Vừa mới quen nhau đã lạnh lùng. (Trần Tế Xương )
 c, Đắng cay mới biết ngọt bùi
 Đường đi muôn dặm đã ngời mai sau. (Tố Hữu )
Bài 2: Tìm từ ngữ thích hợp điền vào chỗ trống để hoàn thành các câu tục ngữ dưới đây:
a, Chết đứng còn hơn sống 
b, Chết .. còn hơn sống đục .
c, Chết vinh còn hơn sống .
d, Chết một đống còn hơn sống
Bài 3: Trong bài Tiếng đàn ba-la –lai- ca trên sông Đà,nhà thơ Quang Huy đã miêu tả một đem trăng vừa tĩnh mịch vừa sinh động trên công trường sông Đà như sau:
 Lúc ấy
 Cả công trường đang ngủ cạnh dòng sông
 Những tháp khoan nhô lên trời ngẫm nghĩ
 Những xe ủi, xe ben sóng vai nhau nằm nghỉ
 Chỉ còn tiếng đàn ngân nga 
Với một dòng sông lấp loáng sông Đà.
Khổ thơ trên có hình ảnh nào đẹp nhất?Hình ảnh đó cho ta thấy ý nghĩa gì sâu sắc ?
Bài 4: Tả cảnh một đem trăng đẹp trên quê hương (hoặc ở nơi khác) từng để lại cho em ấn tượng khó phai.
 Đề 2
Bài 1: Với mỗi từ in đậm sau đây,Hãy tìm một từ tráI nghĩa :
a, cứng : - thép cứng (ví dụ : mền )
 - học lực loại cứng 
 -động tác còn cứng
b, non : - con chim non 
 - cân này hơi non
 - tay nghề non
c, nhạt : - muối nhạt
 - đường nhạt
 -màu áo nhạt
 -tình cảm nhạt
Bài 2 : a, Tìm từ trái nghĩa với mỗi từ sau :thật thà ,hiền lành ,siêng năng
 b, ở mỗi từ trong từng cặp từ trái nghĩa nói trên,hãy tìm các từ đồng nghĩa:
(Ví dụ : thật thà,chân thật/ dối trá ,giả dối )
Bài 3:Trong bài Bài ca về trái đất,nhà thơ Định Hải có viết:
 Trái đất này là của chúng mình
 Quả bóng xanh bay giữa trời xanh
 Bồ câu ơi,tiếng chim gù thương mến
 Hải âu ơi,cánh chim vờn sóng biển
 Cùng bay nào ,cho trá đất quay!
 Cùng bay nào, cho trái đất quay!
Đoạn thơ trên giúp em cảm nhận được điều gì về trái đất thân yêu .
Bài 4: Tả ngôi nhà em đang ở cùng với người thân. 
 Đề 3
Bài 1:a,Tìm từ trái nghĩa với mỗi từ sau: nhỏ bé ,vui vẻ ,sáng sủa, cao thượng, cẩn thận,đoàn kết
 b, Chịn một cặp từ trái nghĩa nêu trên để đặt câu.(Hai từ trái nghĩa cùng xuất hiện trong một câu )
Bài 2: Tìm từu trái nghĩa với từ in đậm trong từng cụm từ sau:
 - hoa tươi - cau tươi
 - rau tươi - củi tươi
 - cá tươi - nét mặt tươi
 - trứng tươi - màu sắc tươi
Bài 3: Trong bài Hạt gạo làng ta, nhà thơ Trần Đăng Khoa có viết: 
 Hạt gạo làng ta
 Có bão tháng bảy
 Có mưa tháng ba
 Giọt mồ hôi sa
 Những trưa tháng sáu 
 Nước như ai nấu 
 Chết cả cá cờ 
 Cua ngoi lên bờ
 Mẹ em xuống cấy
Em hiểu đoạn thơ trên như thế nào ? Hình ảnh đối lập trong đoạn thơ gợi cho em những suy nghĩ gì ?
Bài 4: Tả con đường (hoặc một đoạn đường ) quen thuộc nơi em ở ( hoặc con đương ở nơi khác mà em thích)
 Đề 4
Bài 1; Tìm các cặp từ trái nghĩa trong các thành ngữ ,tục ngữ sau:
a,én bay thấp mưa ngập cầu ao,én bay cao ào lại tạnh.
b, Việc nhà thì nhác ,việc chú bác thì siêng.
c, Khôn nhà dại chợ.
d, Đi hỏi già ,về nhà hỏi trẻ.
 e, Một miếng khi đói, bằng một gói khi no.
Bài 2: Tìm từ trái nghĩa trong các câu thơ dưới đây.Thử phân tích tác dụng của một cặp từ trái nghĩa tìm được:
 a, Lưng núi thì to mà lưng mẹ thì nhỏ 
 Em ngủ ngoan em đừng làm mẹ mỏi
 Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi
 Mặt trời của mẹ ,em nằm trên lưng. (Nguyễn Khoa Điềm)
b, Tôi đi lính ,lâu không về quê ngoại
 Dòng sông xưa vẫn bên lở bên bồi
 Khi tôi biết thương bà thì đã muộn
 Bà chỉ còn là một nấm cỏ thôi. (Nguyễn Huy )
c, Chị buồn nhớ những ngày qua 
 Em vui nhớ những ngày qua đang gần (Trần Đăng Khoa )
d, Giã từ năm cũ bâng khuâng 
 Đã nghe xuân tới lâng lâng lạ thường (Tố Hữu )
Bài 3: Tả vẻ đẹp của rừng mơ ở Hương Sơn ( Hà Tây),trong bài Rừng mơ của nhà thơ Trần Lê Văn có đoạn viết :
 Rừng mơ ôm lấy núi 
 Mây trắng đọng thành hoa
 Gió chiều đông gờn gợn
 Hương bay gần bay xa
Hãy ghi lại vài dòng cảm nhận của em khi đọc đoạn thơ trên.
Bài 4:Tả một vườn rau (hoặc vườn hoa)gần nơi em ở(hoặc nơi em có dịp đến thăm )
 Đề 5
Bài1: Tìm các từ đồng âm và phân biệt nghĩa của chúng:
a, - Cái nhẫn bằng bạc.
 - Đồng bạc trắng hoa xòe.
 - Cờ bạc là bác thằng bần.
 - Ông Ba tóc đã bạc.
 - Đừng xanh như lá ,bạc như vôi.
 - Cái quạt máy này phải thay bạc.
b, - Cây đàn ghi ta.
 - Vừa đàn vừa hát.
 - Lập đàn để tế lễ .
 - Bước lên diễn đàn.
 - Đàn chim tránh rét trở về.
 - Đàn thóc ra phơi.
Bài 2: Đọc các cụm từ sau, chú ý từ in đậm :
a, Sao trên trời có khi mờ khi tỏ.
b, Sao lá đơn này thành ba bản .
c, Sao tẩm chè .
d, Sao ngồi lâu thế ?
e, Đòng lúa mượt mà sao !
Nghĩa của từ sao được nói tới dưới đây phù hợp với từ sao trong cụm từ nào , câu nào ở trên ?
 - Chép lại hoặc tạo ra bản khác theo đúng bản chính .
 - Tẩm một chất nào đó rồi sấy khô .
 - Nêu thắc mắc ,không biết rõ nguyên nhân . 
 - Nhấn mạnh mức độ làm ngạc nhiên, thán phục.
 - Các thiên thể trong vũ trụ .
Bài 3: Trong bài Hoàng hôn trên sông Hương ( TV5- tập 1) có đoạn tả cảnh như sau 
 Phía bên sông ,cầu Cồn Hến nấu cơm chiều, thả khói nghi ngút cả vùng tre trúc.Đâu đó, từ sau khúc quanh vắng lặng của dòng sông, tiếng lanh canh của thuyền chài gỡ những mẻ cá cuối cùng truyền đI trên mặt nước, khiến mặt sông nghe như rộng hơn (Theo Hoàng Phủ Ngọc Tường )
Em hãy cho biết :Đoạn văn trên có những hình ảnh và âm thamh nào sinh động ? Gợi tả được điều gì ?
Bài 4: Tả ngôi trường có những cảnh vật đã từng gắn bó với em trong những ngày thơ ấu.
 Đề 6 
Bài 1: Giải nghĩa từ in đậm trong các câu sau: 
 a, Tiêm phòng dịch .
 b, Gài ống nhựa vào vết mổ cho thoát dịch ra ngoài.
 c, Dịch từ tiếng Anh ra tiếng Việt .
 d, Dịch cái tủ lạnh sang bên trái.
Bài 2:Đặt câu để phân biệt các từ đồng âm : kính ,nghé , sáo
 VD : - Em tớ mới tám tuổi đã phải đeo kính.
 - ở trường , các em phải kính thầy yêu bạn .
Bài 3: Trong bài Trên hồ Ba Bể , nhà thơ Hoàng Trung Thông có viết :
 Thuyền ta lướt nhẹ trên Ba Bể 
 Trên cả mây trời, trên núi xanh
 Mây trắng bồng bềnh trôi lặng lẽ 
 Mái chèo khua bóng núi rung rinh.
Theo em, đoạn thơ trên đã bộc lộ những cảm xúc của tác giả khi đi thuyền trên hồ Ba Bể như thế nào ? 
Bài 4: Tả cảnh vật nơi em ở ( hoặc nơi em đến ) trong hoặc sau cơn mưa xuân ( hoặc cơn mưa mùa hạ )
 Đề 7
Bài 1: ở từng chỗ trống dưới đây , có thể điền tiếng gì bắt đầu bằng :
a, ch / tr 
 - Mẹ  tiền mua cân  cá.
 - Bà thường kể  đời xưa ,nhất là  cổ tích.
 - Gần  rồi mà anh ấy vẫn  ngủ dậy.
b, d / gi
 - Nó  rất kĩ, không để lại  vết gì .
 - Đồng hồ đã được lên  mà kim  vẫn không hoạt động.
 - Ông tớ mua một đôi và một ít đồ  dụng.
Bài 2: a, Viết lại cho rõ nội dung từng câu dưới đây ( có thể thêm một vài từ ):
 - Vôi tôi tôi tôi .
 - Trứng bác bác bác.
 b, Mỗi câu dưới đây có mấy cách hiểu? Hãy diễn đạt lại cho rõ nghĩa từng cách hiểu ấy (có thể thêm một vì từ ).
 - Mời các anh chị ngồi vào bàn.
 - Đem cá về kho !
Bài 3: Kết thúc bài thơ Tiếng vọng , nhà thơ Nguyễn Quang Thiều viết :
 Đêm đêm tôi vừa chợp mắt 
 Cánh cửa lại rung lên tiếng đập cánh 
 Những quả trứng lại lăn vào giấc ngủ 
 Tiếng lăn như đá lở trên ngàn.
Đoạn thơ cho thấy những hình ảnh nào đã để lại ấn tượng sâu sắc trong tâm trí tác giả ? Vì sao như vậy ?
Bài 4: Tả cảnh nơi em ở ( hoặc nơi em đã đến )gắn với một mùa trong năm ( xuân ,hạ ,thu , đông ,hoặc mùa khô , hoặc mùa mưa )
 Đề 8 
Bài 1 :Trong những câu dưới đây , các từ sườn ,tai mang nghĩa gốc và trong các câu nào ,chúng mang nghĩa chuyển :
a, Sườn : - Nó hích vào sườn tôi.
 - Con đèo chạy ngang sườn núi
 - Tôi đi qua phía sườn nhà .
 - Dựa vào sườn của bản báo cáo
b, Tai : - Đó là điều tôi mắt thấy tai nghe .
 - Chiếc cối xay lúa có hai cái tai rất điệu.
 - Đến cả cái nấm ,cái chén cũng có tai.
Bài 2:Với mỗi nghĩa của từ chạy, hãy đặt một câu :
 a, Dời chỗ bằng chân với tốc tộ cao:
 ( VD: ở cự li chạy 100m, chị ấy luôn dẫn đầu. )
 b, Tìm kiếm ( VD: chạy tiền )
 c, Trốn tránh ( VD: chạy giặc )
 d, Vận hành , hoạt động ( VD: máy chạy )
 e, Vận chuyển ( VD: chạy thóc vào kho )
Bài 3: Trong bài Mùa thảo quả ,nhà văn Ma Văn Kháng tả hương thơm trong rừng thảo quả như sau :
 Gió tây lướt thướt bay qua rừng,quyến hương thảo quả đi, rải theo triền núi, đưa hương thỏa quả ngọt lựng,thơm nồng vào những thôn xóm Chin San, Gió Thơm.Cây cỏ thơm .Đất trời thơm.Người đi từ rừng thảo quả về,hương thơm đậm ủ ấp trong từng nếp áo, nếp khăn.
Hãy nêu nhận xét về cách dùng từ,đặt câu nhằm nhấn mạnh hương thơm của thảo chín trong đoạn văn trên .
Bài 4: Tả một cụ già mà em yêu quý và kính trọng.
 Đề 9
Bài 1: Xác định nghĩa của từ in đậm trong các cụm từ ,câu dưới đây, rồi phân các nghĩa ấy thành hai loại : nghĩa gốc ,nghĩa chuyển
 a, Lá : - Lá bàng đang đỏ ngọn cây.
 - Lá khoai anh ngỡ lá sen.
 - Lá cờ căng lên vì ngược gió .
 - Cầm lá thư này lòng hướng vô Nam .
 b, Quả : - Quả dừa - đàn lợn con nằm trên cao.
 - Quả cau nho nhỏ ;Cái vỏ vân vân.
 - Trăng tròn như quả bóng .
 - Quả đất là ngôi nhà chung của chúng ta.
 - Quả hồng như thể quả tim giữa đời.
Bài 2: Tìm từ có thể thay thế từ mũi trong các câu sau:
 - Mũi thuyền 
 - Mũi súng 
 - Mũi đất 
 - Mũi quân bên trái đang thừa thắng xông lên 
 -Tiêm ba mũi
Bài 3 : Trong bài Mặt trời xanh của tôi, nhà thơ Nguyễn Viết Bình có viết :
 Rừng cọ ơi ! Rừng cọ!
 Lá đẹp lá ngời ngời
 Tôi yêu thường vẫn gọi
 Mặt trời xanh của tôi.
Theo em,khổ thơ đã bộc lộ tình cảm của tác giả đối với rừng cọ quê hương như thế nào?
Bài 4: Tả cô giáo hoặc thầy giáo đã dạy em trong những năm học trước.
 Đề 10
Bài 1:Xác định chức năng ngữ pháp ( chủ ngữ ,vị ngữ, bổ ngữ, định ngữ )của đại từ tôi trong từng câu dưới đây:
 a, Đơn vị đi qua tôi ngoái đầu nhìn lại
 Mưa đầy trời nhưng lòng tôi ấm mãi. ( Giang Nam )
 b, Đây là quyển sách của tôi .
 c, Cả nhà rất yêu quý tôi .
 d, Người về đích sớm nhất trong cuộc thi chạy việt dã hôm ấy là tôi.
Bài 2: Tìm đại từ trong câu sau : 
 Việc gì tôi cũng làm, đi đâu tôi cũng đi,bao giờ tôi cũng sẵn sàng.
Bài 3: Kết thúc bài Hành trình của bầy ong, nhà thơ Nguyễn Đức Mậu viết :
 Bầy ong giữ hộ cho người
 Những mùa hoa đã tàn phai tháng ngày.
Qua hai dòng thơ trên,em hiểu được công việc của bầy ong có ý nghĩa gì đẹp đẽ ?
Bài 4: Tả một người bạn mà em thấy thân thiết ,gần gũi và quý mến.