Giáo án Sinh học 12 - Tiết 41 - Bài 39: Biến động số lượng cá thể của quần thể sinh vật

Ngày soạn: 05/01/2013
Ngày giảng: ..................................12a1; ....................................12a2.
Tiết 41:
Bµi 39.
BiÕn ®éng sè l­îng c¸ thÓ cña quÇn thÓ sinh vËt
A. MỤC ĐÍCH YÊU CẦU
1. Kiến thức
	- Nªu ®­îc kh¸i niÖm vµ c¸c d¹ng biÕn ®éng sè l­îng cña quÇn thÓ: theo chu k× vµ kh«ng theo chu k×.
- Nªu ®­îc c¬ chÕ ®iÒu chØnh sè l­îng c¸ thÓ cña quÇn thÓ 
2. Kỹ năng
	- H×nh thµnh ®­îc cho häc sinh kh¶ n¨ng ph©n tÝch, tæng hîp, kh¸i quÊt ho¸.
 	- S­u tÇm c¸c t­ liÖu vÒ sù biÕn ®éng sè l­îng c¸c c¸ thÓ cña quÇn thÓ 
B.PHƯƠNG PHÁP
 	 - Hỏi đáp- tìm tòi bộ phận.
C. PHƯƠNG TIỆN
	T­ liÖu vÒ sù biÕn ®éng sè l­îng c¸ thÓ cña quÇn thÓ.
 1. Ổn định tổ chức
	 - Kiểm tra sỹ số
2. Kiểm tra bài cũ
	- Nªu kh¸i niÖm vÒ kÝch th­íc tèi thiÓu vµ kÝch th­íc tèi ®a cña qu©ng thÓ sinh vËt? Nguyªn nh©n g©y diÖt vong quÇn thÓ sinh vËt khi sè l­îng c¸ thÓ xuèng d­íi møc tèi thiÓu?
	- Tr×nh bµy nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng tíi kÝch th­íc cña quÇn thÓ sinh vËt?
3. Bài mới: 
HOẠT ĐỘNG THẦY TRÒ
NỘI DUNG
 Ho¹t ®éng I: T×m hiÓu : BiÕn ®éng sè l­îng c¸ thÓ cña quÇn thÓ.
- Môc tiªu: Nªu ®­îc kh¸i niÖm vµ c¸c d¹ng biÕn ®éng sè l­îng cña quÇn thÓ: theo chu k× vµ kh«ng theo chu k×.
- Thêi gian: 20 phót.
- §å dïng d¹y häc: 
- C¸ch tiÕn hµnh: 
 +B1: GV yêu cầu hs nghiên cứu SGK, trao đổi theo nhóm nhỏ, trả lời câu hỏi:
 - Biến động số lượng cá thể là gì?
-Giới thiệu các hình thức biến động số lượng cá thể
+ B2: HS trao đổi nhóm, trả lời
+B3: GV nhận xét, kết luận
+B4: GV hướng dẫn hs quan sát hình 39.1 cho biết vì sao số lượng Thỏ và Mèo rừng lại tăng và giảm theo chu kỳ gần giống nhau?
Biến động theo chu kỳ là gì? Cho ví dụ
Quan sát hình 39.2 cho biết vì sao số lượng Thỏ lại giảm?
Biến động không theo chu kỳ là gì ? cho ví dụ
+B5: GV nhận xét, đánh giá và rút ra kết luận.
 Ho¹t ®éng II: T×m hiÓu: Nguyên nhân gây biến động số lượng cá thể của quần thể
- Môc tiªu: Nªu ®­îc nguyên nhân và trạng thái cân bằng sè l­îng cña quÇn thÓ.
- Thêi gian: 14 phót.
- §å dïng d¹y häc: 
- C¸ch tiÕn hµnh: 
+B1: GV- Giới thiệu bảng 39 sách giáo khoa và hoàn thành bảng theo mẫu
- Nguyên nhân của biến động số lượng cá thể của quần thể là gì?
Thế nào là nhân tố sinh thái phụ thuộc mật độ và nhân tố không phụ thuộc mật độ? Các nhân tố này có ảnh hưởng như thế nào đến sự biến động số lượng cá thể của quần thể?
Nhân tố khí hậu ảnh hưởng thường xuyên và rõ rệt nhất.
- Những nghiên cứu về biến động số lượng có ý nghĩa như thế nào đối với sản xuất nông nghiệp và bảo vệ các sinh vật? cho ví dụ minh họa
+B2: HS nghiên cứu SGK, hoàn thành các câu hỏi.
+B3: GV: Yêu cầu học sinh nghiên cứu SGK, trao đổi theo nhóm nhỏ, trả lời các câu hỏi:
Vì sao trong tự nhiên quần thể sinh vật có xu hướng điều chỉnh số lượng cá thể của mình ở mức cân bằng
Sự điều chỉnh số lượng cá thể của quần thể có ý nghĩa gì? Giúp quần thể tồn tại và phát triển
Khi điều kiện môi trường sống thuận lợi hay không thuận lợi thì số lượng cá thể trong quần thể điều chỉnh như thế nào? Giải thích.
Quan sát hình 39.3 cho biết quần thể đạt trạng thái cân bằng khi nào?
Quần thể đạt mức độ cân bằng khi các yếu tố: (Mức sinh sản + nhập cư = tử vong + xuất cư) có quan hệ 
+B4 : HS nghiên cứu SGK, trả lời
+B5: GV nhận xét, bổ sung, rút ra kết luận
i. biÕn ®éng sè l­îng c¸ thÓ
- Khái niệm: Biến động số lượng cá thể của quần thể là sự tăng hay giảm số lượng cá thể của quần thể .
- Số lượng cá thể của quần thể có thể bị biến đổi theo chu kì hoặc không theo chu kì
1. BiÕn ®éng theo chu k×.
- Biến động số lượng cá thể của quần thể theo chu kì là biến động xảy ra do những biến đổi có tính chu kì của môi trường
- VÝ dô: Sù thay ®æi sè l­îng cña Õch nh¸i vµo mïa m­a vµ mïa kh«.
2. BiÕn ®éng kh«ng theo chu k×.
- Biến động số lượng cá thể của quần thể không theo chu kì là biến động mà số lượng cá thể của quần thể tăng hoặc giảm một cách đột ngột do những thay đổi bất thường của môi trường tự nhiên hay do hoạt động khai thác tài nguyên quá mức của con người.
- VÝ dô: Sù gi¶m sè l­îng cña c¸c loµi ®éng vËt do ch¸y rõng, b·o lò….
ii. Nguyªn nh©n g©y biÕn ®éng vµ sù ®iÒu chØnh sè l­îng c¸ thÓ cña qt.
1. Nguyªn nh©n g©y biÕn ®éng sè l­îng c¸ thÓ cña quÇn thÓ.
a. Do thay ®æi bÊt th­êng cña c¸ nh©n tè sinh th¸i v« sinh. ( nh©n tè kh«ng phô thuéc vµo mËt ®é quÇn thÓ).
- Sù thay ®æi cña c¸c nh©n tè v« sinh ¶nh h­ëng tíi tr¹ng th¸i sinh lÝ cña c¸ c¸ thÓ.
- Nh©n tè khÝ hËu cã ¶nh h­ëng th­êng xuyªn vµ râ rÖt nhÊt tíi sè l­îng ca sthÓ cña quÇn thÓ.
b. Do thay ®æi cña c¸c nh©n tè sinh th¸i h÷u sinh. ( nh©n tè phô thuéc vµo mËt ®é).
- Sù c¹nh tranh, møc ®é ö vong, sinh s¶n … cã ¶nh h­ëng lín ®Õn sù biÕn ®éng sè l­îng c¸ thÓ cuae quÇn thÓ.
- VÝ dô: SGK.
3. Tr¹ng th¸i c©n b»ng cña quÇn thÓ.
- - Quần thể luôn có xu hướng tự điều chỉnh số lượng cá thể bằng cách làm giảm hoặc kích thích làm tăng số lượng cá thể.
- Sự biến động số lượng cá thể của quần thể được điều chỉnh bằng bởi sức sinh sản, tỉ lệ tử vong, xuất cư, nhập cư.
- Khi điều kiện môi trường thuận lợi( hoặc số lượng cá thể của quần thể thấp) - mức tử vong giảm, sức sinh sản tăng, nhập cư tăng - tăng số lượng cá thể của quần thể.
Khi điều kiện môi trường khó khăn( hoặc số lượng cá thể của quần thể quá cao) - mức tử vong tăng, mức sinh sản giảm, xuất cư tăng - giảm số lượng cá thể của quần thể.
Trạng thái cân bằng của quần thể: Quần thể luôn có khẳ năng tự điều chỉnh số lượng cá thể khi số lượng cá thể tăng quá cao hoặc giảm quá thấp dẫn tới trạng thái cân bằng ( trạng thái số lượng cá thể ổn đinh và phù hợp với khả năng cung cấp nguồn sôngs của môi trường)
 4.Củng cố
 GV: Hệ thống lại kiến thức cơ bản của bài học.
5.Hướng dẫn về nhà:
 -Hoàn thiện các câu hỏi cuối bài.
 6. Rút kinh nghiệm giờ dạy
.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................