Giáo án Ngữ văn 11 - Tiết 81: Luyện tập thao tác lập luận bác bỏ

KiÓm tra bµi cò C©u hái: Em h·y nh¾c l¹i kh¸i niÖm b¸c bá ? Cã những c¸ch thøc b¸c bá nào ? Khi b¸c bá cÇn tá th¸i ®é nh­ thÕ nµo ? B¸c bá lµ dïng lý lÏ vµ chøng cø ®Ó g¹t bá nh÷ng quan ®iÓm, ý kiÕn sai lÖch hoÆc thiÕu chÝnh x¸c,… tõ ®ã, nªu ý kiÕn ®óng cña m×nh ®Ó thuyÕt phôc ng­êi nghe (ng­êi ®äc). Khi b¸c bá, cÇn tá th¸i ®é kh¸ch quan, ®óng mùc. Tiết 81: LUYỆN TẬP THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎ 1. BÀI TẬP 1: Đọc và phân tích cách bác bỏ trong hai đoạn trích sách giáo khoa trang 31 Làm việc theo cặp Thời gian: 5 phút Đoạn a: Trong ®o¹n v¨n cña GhÐc-xen, vÊn ®Ò cÇn b¸c bá lµ g× ? GhÐc-xen ®· b¸c bá b»ng c¸ch nµo ? [...] Cuéc sèng riªng kh«ng biÕt g× hÕt ë bªn kia ng­ìng cöa nhµ m×nh lµ mét cuéc sèng nghÌo nµn, dï nã cã ®Çy ®ñ tiÖn nghi ®Õn ®©u ®i n÷a. Nã gièng nh­ mét m¶nh v­ên ®­îc ch¨m sãc cÈn thËn ®Çy hoa th¬m, s¹ch sÏ vµ gän gµng. M¶nh v­ên nµy cã thÓ lµm chñ nh©n cña nã ªm Êm mét thêi gian dµi, nhÊt lµ nÕu líp rµo bao quanh kh«ng cßn lµm hä v­íng m¾t n÷a. Nh­ng hÔ cã mét c¬n gi«ng tè næi lªn lµ c©y cèi sÏ bÞ bËt khái ®Êt, hoa sÏ n¸t vµ m¶nh v­ên sÏ xÊu xÝ h¬n bÊt k× mét n¬i hoang d¹i nµo. Con ng­êi kh«ng thÓ h¹nh phóc víi mét h¹nh phóc máng manh nh­ thÕ. Con ng­êi cÇn mét ®¹i d­¬ng mªnh m«ng bÞ b·o t¸p lµm næi sãng nh­ng råi l¹i ph¼ng l× vµ trong s¸ng nh­ tr­íc. Sè phËn cña nh÷ng c¸i tuyÖt ®èi c¸ nh©n kh«ng béc lé ra khái b¶n th©n, ch¼ng cã g× ®¸ng thÌm muèn. (GhÐc-xen ) Đoạn b: Ph©n tÝch c¸ch b¸c bá trong ®o¹n v¨n cña Ng« Th× NhËm Nay trÉm ®ang ghÐ chiÕu l¾ng nghe, ngµy ®ªm mong mái, nh­ng nh÷ng ng­êi häc réng tµi cao ch­a thÊy cã ai t×m ®Õn. Hay trÉm Ýt ®øc kh«ng ®¸ng ®Ó phß t¸ ch¨ng ? Hay ®ang thêi ®æ n¸t ch­a thÓ ra phông sù v­¬ng hÇu ch¨ng ? 	 K×a nh­, trêi cßn t¨m tèi, th× ®Êng qu©n tö ph¶i træ tµi. Nay ®­¬ng ë buæi ®Çu cña nÒn ®¹i ®Þnh, c«ng viÖc võa míi më ra. KØ c­¬ng n¬i triÒu chÝnh cßn nhiÒu khiÕm khuyÕt, c«ng viÖc ngoµi biªn ®­¬ng ph¶i lo toan. D©n cßn nhäc mÖt ch­a l¹i søc, mµ ®øc hãa cña trÉm ch­a kÞp nhuÇn thuÊn kh¾p n¬i. TrÉm n¬m níp lo l¾ng, ngµy mét ngµy hai v¹n viÖc n¶y sinh. NghÜ cho kÜ th× thÊy r»ng: Mét c¸i cét kh«ng thÓ ®ì næi mét c¨n nhà lín, m­u l­îc mét ng­êi kh«ng thÓ dùng nghiÖp trÞ b×nh. Suy ®i tÝnh l¹i trong vßm trêi nµy, cø c¸i Êp m­êi nhµ ¾t ph¶i cã ng­êi trung thµnh tÝn nghÜa. Huèng nay trªn d¶i đất v¨n hiÕn réng lín nh­ thÕ nµy, h¸ trong ®ã l¹i kh«ng cã lÊy mét ng­êi tµi danh nµo ra phß gióp cho chÝnh quyÒn buæi ban ®Çu cña trÉm hay sao ? ( Ngô Thì Nhậm ) Tiết 81: LUYỆN TẬP THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎ 1. Bài tập 1: Đoạn a: Trong ®o¹n v¨n cña GhÐc-xen, vÊn ®Ò cÇn b¸c bá lµ g× ? GhÐc-xen ®· b¸c bá b»ng c¸ch nµo ? Đoạn b: Ph©n tÝch c¸ch b¸c bá trong ®o¹n v¨n cña Ng« Th× NhËm Học sinh làm việc theo cặp Thời gian: 5 phút Tiết 81: LUYỆN TẬP THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎ 1. BÀI TẬP 1 a. Đoạn a: - Vấn đề bác bỏ : quan niệm sống sai lầm – sống bó hẹp trong ngưỡng cửa nhà mình. - Cách bác bỏ: dùng lí lẽ bác bỏ trực tiếp và những hình ảnh so sánh sinh động + Nêu và khẳng định: cuộc sống riêng không biết gì đến cộng đồng xã hội là một cuộc sống nghèo nàn, dù có đầy đủ tiện nghi. +Phân tích bản chất và tác hại của cách sống bó hẹp bằng các hình ảnh so sánh. -> Vừa bác bỏ vừa nêu ý đúng, động viên người đọc làm theo - Diễn đạt: từ ngữ giản dị, phối hợp câu tường thuật và câu miêu tả khi đối chiếu so sánh, khiến đoạn văn sinh động, thân mật, có sức thuyết phục cao. Tiết 81: LUYỆN TẬP THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎ 1. Bài tập 1: b. Đoạn b: - Vấn đề bác bỏ: vua Quang Trung bác bỏ thái độ e ngại, né tránh của những hiền tài không chịu ra giúp nước trong buổi đầu nhà vua dựng nghiệp. - Cách bác bỏ:dùng lí lẽ để phân tích, nhắc nhở, kêu gọi những người hiền tài ra giúp nước. + Không phê phán trực tiếp mà phân tích những khó khăn trong sự nghiệp chung, nỗi lo lắng và mong đợi người tài của nhà vua. + Khẳng định trên dải đất văn hiến của nước ta không hiếm người tài. -> Bác bỏ thái độ sai lầm của hiền tài và động viên người tài ra giúp nước. - Diễn đạt: từ ngữ trang trọng mà giản dị, sử dụng câu tường thuật và câu hỏi tu từ, dùng lí lẽ kết hợp với hình ảnh so sánh, giọng điệu chân thành, khiêm tốn. LUYỆN TẬP THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎ 1. BÀI TẬP 1: 2. BÀI TẬP 2: Hãy bác bỏ hai quan niệm sau và đề xuất một vài kinh nghiệm học Ngữ văn tốt nhất a. Muốn học giỏi môn Ngữ văn chỉ cần đọc nhiều sách, học thuộc nhiều thơ văn. b. Không cần đọc nhiều sách, không cần học thuộc nhiều thơ văn, chỉ cần luyện nhiều về tư duy, về cách nói, cách viết là có thể học giỏi môn Ngữ văn. Thảo luận: - Nhóm 1, 2: quan niệm a Nhóm 3,4: quan niệm b Thời gian: 6 phút Đại diện nhóm trình bày HẾT GIỜ 1phút 2phút 3phút 4phút 5phút 6phút Tiết 81: LUYỆN TẬP THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎ 1. BÀI TẬP 1: 2. BÀI TẬP 2: - Vấn đề bác bỏ: - Cách bác bỏ: + Phân tích nguyên nhân dẫn đến hai quan niệm trên + Tác hại của quan niệm sai lệch + Đề xuất phương pháp để học tốt môn Ngữ văn + Nếu chỉ luyện tư duy, luyện nói, luyện viết thì chỉ mới có phương pháp, chưa có kiến thức về bộ môn và đời sống -> quan niệm phiến diện + Nếu chỉ đọc sách và thuộc nhiều thơ văn thì mới chỉ có kiến thức sách vở, thiếu kiến thức đời sống -> quan niệm phiến diện Mét vµi kinh nghiÖm ®Ó häc tèt m«n Ng÷ v¨n: §äc nhiÒu s¸ch, häc thuéc nhiÒu th¬ v¨n. LuyÖn nhiÒu vÒ t­ duy, vÒ c¸ch nãi, c¸ch viÕt. Trang bÞ cho m×nh nh÷ng kiÕn thøc lÝ luËn cÇn thiÕt. Trau dåi vèn ng«n ng÷ LuyÖn viÕt th­êng xuyªn. Trau dåi vèn sèng vµ nh÷ng kiÕn thøc thùc tÕ. Kh«ng ngõng t×m hiÓu ®êi sèng t©m hån cßn nhiÒu bÝ Èn cña con ng­êi. LUYỆN TẬP THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎ 1. BÀI TẬP 1: 2. BÀI TẬP 2: 3. BÀI TẬP 3: Lập dàn ý cho đề văn sau: Đề bài: Cã quan niÖm cho r»ng: “Thanh niªn, häc sinh thêi nay ph¶i biÕt nhuém tãc, hót thuèc l¸, uèng r­îu, vµo c¸c vò tr­êng,...thÕ míi lµ c¸ch sèng “sµnh ®iÖu” cña tuæi trÎ thêi héi nhËp”. Anh ( chị ) h·y lËp dµn ý vµ viÕt bµi nghÞ luËn b¸c bá quan niÖm trªn. Thảo luận nhóm Ghi trên bảng phụ Thời gian: 5 phút HẾT GIỜ 1 PHÚT 2 PHÚT 3 PHÚT 4 PHÚT 5 PHÚT 6 PHÚT 7 PHÚT 8 PHÚT 9 PHÚT 5 PHÚT Phân tích đề Yªu cÇu vÒ néi dung: LËp dµn ý vµ viÕt bµi nghÞ luËn b¸c bá mét quan niÖm về sèng cña tuæi trÎ thêi héi nhËp. Yªu cÇu vÒ h×nh thøc: Sö dông thao t¸c lËp luËn b¸c bá. Ph¹m vi t­ liÖu cÇn sö dông: S¸ch b¸o, phim ¶nh, c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, trong cuéc sèng, ngoài x· héi. Tiết 81: LUYỆN TẬP THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎ 3. BÀI TẬP 3: a, Më bµi: DÉn d¾t nªu nhËn xÐt kh¸i qu¸t vÒ quan niÖm cÇn b¸c bá b, Th©n bµi: + Kh¼ng ®Þnh tÝnh ®óng sai cña quan niÖm: Quan niÖm trªn lµ hoµn toµn sai. + Nguyªn nh©n dÉn ®Õn quan niÖm sai. + BiÓu hiÖn cña quan niÖm sai vµ t¸c h¹i cña nã. + Kh¼ng ®Þnh mét quan niÖm vÒ c¸ch sèng ®óng ®¾n: C¸ch sèng “sµnh ®iÖu” cña tuæi trÎ thêi héi nhËp lµ kh«ng ngõng häc tËp ®Ó cã tri thøc hiÖn ®¹i, kh«ng ngõng rÌn luyÖn ®Ó cã søc kháe tèt, trung sèng hµi hßa víi m«i tr­êng thiªn nhiªn vµ m«i tr­êng x· héi xung quanh m×nh c, KÕt bµi: Bµi häc rót ra tõ nh÷ng quan niÖm trªn ViÕt bµi hoµn chØnh + TriÓn khai c¸c luËn ®iÓm cña dµn ý thµnh nh÷ng ®o¹n v¨n cã tÝnh liªn kÕt chÆt chÏ + DiÔn ®¹t rµnh m¹ch, s¸ng sña, uyÓn chuyÓn, th¸i ®é døt kho¸t, râ rµng, lêi lÏ ®óng mùc H­íng dÉn häc ë nhµ Hoµn chØnh bµi tập 3 ë líp Ph©n tÝch thao t¸c lËp luËn b¸c bá trong mét sè v¨n b¶n ®· häc: Ng« Tö V¨n b¸c bá ý kiÕn Diªm V­¬ng (trong ChuyÖn chøc ph¸n sù ®Òn t¶n viªn), Tµo Th¸o b¸c bá ý kiÕn L­u BÞ (trong ®o¹n trÝch Tµo Th¸o uèng r­îu luËn anh hïng) ChuÈn bÞ bµi míi: Đây thôn Vĩ Dạ ( Hàn Mặc Tử )