Giáo án Giáo dục công dân 10 - Bùi Thị Ngọc Anh - Bài 1: Thế giới quan duy vật và phương pháp luận biện chứng

GV nhận xét và kết luận
Dựa vào tri thức của các ngành khoa học cụ thể , Triết học diễn tả thế giới quan con người dưới dạng hệ thống phạm trù, quy luật chung nhất giúp con người trong nhận thức lý luận và hoạt động thực tiễn
- GV đặt câu hỏi “ Vậy theo em thế giới quan là gì?”
- HS trả lời
- GV đưa ra khái niệm về Thế giới quan
- HS ghi vào vở
11 trang | Chia sẻ: halinh | Lượt xem: 15886 | Lượt tải: 1
Bạn đang xem nội dung tài liệu Giáo án Giáo dục công dân 10 - Bùi Thị Ngọc Anh - Bài 1: Thế giới quan duy vật và phương pháp luận biện chứng, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Người soạn: Bùi Thị Ngọc Anh
Ngày soạn: 7/10/2014
BÀI 1: THẾ GIỚI QUAN DUY VẬT 
 VÀ PHƯƠNG PHÁP LUẬN BIỆN CHỨNG
Mục tiêu bài học
Sau khi học xong bài này học sinh(HS) cần nắm được:
Về kiến thức
Nhận biết được mối quan hệ giữa triết học và các môn khoa học 
cụ thể
Hiểu biết được vai trò của thế giới quan và phương pháp luận 
của triết học
Hiểu rõ nguyên tắc xác định chủ nghĩa duy vật, chủ nghĩa duy 
tâm trong triến học.
Bản chất của các trường phái triết học trong lịch sử. 
So sánh phương pháp biện chứng và phương pháp siêu hình
Về kĩ năng
Phân biệt sự giống nhau và khác nhau giữa tri thức triết học và tri thức khoa học chuyên ngành. 
Biết nhận xét, kết luận những biểu hiện duy tâm, duy vật trong đời sống.
Về thái độ
Trân trọng ý nghĩa của triết học biện chứng và khoa học. 
Phê phán triết học duy tâm, dẫn con người đến bi quan, tiêu cực. 
Cảm nhận được triết học là cần thiết, bổ ích và hỗ trợ cho các môn khoa học khác.
Tài liệu và phương tiện
SGK, sách GV GDCD lớp 10
Sơ đồ, giấy khổ lớn, bút dạ
Các câu chuyện, tục ngữ, ca dao liên quan đến kiến thức Triết học
Máy chiếu (nếu có)
Phương pháp- hình thức tổ chức 
GV có thể sử dụng các phương pháp sau:
Giảng giải, vấn đáp
Đặt vấn đề và giải quyết vấn đề
Tổ chức cho lớp hoạt động thảo luận nhóm
Giải quyết bài tập, liên hệ theo nhóm
Tiến trình lên lớp
1. Ổn định tổ chức
2. Kiểm tra 
3. Giới thiệu bài mới: GV cho HS chơi một trò chơi mang tên “ bắt chữ” với hai hình ảnh và ô chữ cho trước. HS trả lời, sau đó GV kết luận và dẫn dắt vào bài mới :“ Vậy cụm từ triết học trên có ý nghĩa như thế nào, vai trò của nó ra sao đối với con người thì chúng ta hãy cùng nhau đi vào tìm hiểu bài học ngày hôm nay Bài 1.Thế Giới Quan Duy Vật Và Phương Pháp Luận Biện Chứng”.
 Hoạt động của GV và HS 
 Nội dung cần đạt
*Hoạt động 1:
- GV sử dụng phương pháp đàm thoại và chứng minh để HS hiểu được vai trò của TGQ và PPL của Triết học qua đối tượng nghiên cứu và phạm vi ứng dụng của nó.
-GV đặt câu hỏi cho HS: “ các em hãy kể tên những môn khoa học tự nhiên và những môn khoa học xã hội mà các em đã được học ?”
-HS trả lời:
 + Các môn KHTN: toán , lý, hóa, sinh
 + Các môn KHXH:văn, sử, địa 
- GV nhận xét,kết luận “để nhận thức và cải tạo TG, nhân loại đã xây dựng nên nhiều môn khoa học, Triết học là một trong những môn KH ấy. Tuy có mối quan hệ hữu cơ với nhau nhưng Triết học và các môn KH cụ thể như toán học, văn học… đều có đối tượng nghiên cứu riêng.
Sau đó, GV cho HS lấy ví dụ về đối tượng nghiên cứu của các môn khoa học?
-HS trả lời theo gợi ý của GV:
 + Toán học: đại số, hình học
 + Hóa học: N/c cấu tạo, tính chất, sự biến đổi của các chất
 + Văn học: hình tượng, ngôn ngữ, 
 + Lịch sử: n/c lịch sử của một dân tộc, quốc gia, và của xã hội loài người
-GV yêu cầu HS: “ các em theo dõi vào SGK và bạn nào có thể cho cô biết triết học là gì?”
 + Đối tượng của Triết học: mối quan hệ giữa vật chất- ý thức, tồn tại xã hội – ý thức xã hội, lí luận – thực tiễn, các quy luật chung nhất về sự vận động và phát triển
-GV nhận xét, kết luận: 
Mỗi môn KH cụ thể chỉ đi sâu nghiên cứu một bộ phận, một lĩnh vực riêng biệt nào đó của thế giới
Đối tượng n/c của Triết học là những quy luật chung nhất, phổ biến nhất về sự vận động và phát triển của giới tự nhiên, đời sống xã hội và lĩnh vực tư duy.
Những quy luật của Triết học được khái quát từ các quy luật của khoa học cụ thể, nhưng bao quát hơn, chi phối các môn khoa học cụ thể nên nó trở thành thế giới quan, phương pháp luận chung của khoa học
-GV cho HS nhắc lại khái niệm để khắc sâu kiến thức
-GV sử dụng phương pháp đàm thoại, thảo luận nhóm
-GV cung cấp định nghĩa về thế giới quan theo cách hiểu thông thường “Thế giới quan là quan niệm của con người về thế giới”
-GV yêu cầu HS lấy ví dụ về một số câu truyện , bài thơ nói lên thế giới quan
-HS trả lời: truyên “ sơn tinh thủy tinh”, bài thơ “ vội vàng” (Xuân Diệu)…;HS nhận xét và rút ra quan điểm
-GV nhận xét và kết luận
Dựa vào tri thức của các ngành khoa học cụ thể , Triết học diễn tả thế giới quan con người dưới dạng hệ thống phạm trù, quy luật chung nhất giúp con người trong nhận thức lý luận và hoạt động thực tiễn 
- GV đặt câu hỏi “ Vậy theo em thế giới quan là gì?”
- HS trả lời
- GV đưa ra khái niệm về Thế giới quan
- HS ghi vào vở
-GV chuyển ý thế giới quanh ta là gì? Có thực hay chỉ là ảo ảnh, thế giới có bắt đầu và kết thúc không? Con người có nguồn gốc từ đâu và con người có nhận thức được thế giới xung quanh không?Những câu hỏi đó đều liên quan đến mối quan hệ giữa vật chất và ý thức, giữa tư duy và tồn tại. Đó là vấn đề cơ bản của Triết học
-GV sử dụng phương pháp thảo luận nhóm
-GV chia lớp làm 2 nhóm lớn, trong mỗi nhóm lớn lại chia thành các nhóm nhỏ là từng bàn một cùng trả lời 2 câu hỏi
Nhóm 1: Giữa vật chất và ý thức, cái nào có trước cái nào có sau , cái nào quyết định cái nào?
Nhóm 2: Con người có thể nhận thức và cải tạo được thế giới khách quan không?
-Trước khi HS thảo luận nhóm trả lời GV đưa ra khái niệm 
Vật chất: là ….
Ý thức: là….
-HS trả lời:
Nhóm 1:
+ HS1 trả lời: vật chất là cái có trước, ý thức là cái có sau, vật chất quyết định ý thức
+HS2 trả lời: ý thức là cái có trước vật chất là cái có sau, ý thức quyết định vật chất
Nhóm 2: HS trả lời “Con người có thể nhận thức và cải tạo được thế giới khách quan”
-GV nhận xét, kết luận: mỗi trường phái tuy theo 
cách trả lời về các mặt của vấn đề cơ bản của Triết học mà hệ thống thế giới quan được xem là duy vật hay duy tâm 
-GV lấy một ví dụ để cho HS cả lớp cùng tham gia thảo luận, đóng góp ý kiến.
 Buổi sáng, Anh A vội vàng phóng xe máy đi ra ngoài có việc và gặp bà H (1 góa phụ),trên đường đi do bất cẩn nên anh A đã va quệt với xe máy đi cùng chiều và bị gãy tay, xây xát trên người.Người dân xung quanh thấy vậy liền chạy ra giúp anh A dựng xe máy,sơ cứu vết thương và chuyển anh đén viện.Một số người nói rằng “sáng ngày ra gặp phụ nữ là đen lắm chẳng làm được việc gì ra hồn cả mà còn chuốc vạ vào thân” 
 Có người cho rằng “ đây là do lỗi của anh A đi đứng không cẩn thận nên mới để xảy ra tai nạn chứ đổi cho số phận đen đủi gì chứ!”
 Em chỉ ra trong ví dụ trên đâu là TP thế giới quan duy vật đâu là TP thế giới quan duy tâm?
-HS trả lời cá nhân
-GV nhận xét và đưa ra đáp án. Sau đó yêu cầu một vài học sinh nêu ví dụ về thế giới quan duy vật và thế giới quan duy tâm 
-HS lấy ví dụ
-GV nhận xét và kết luận:Lịch sử Triết học luôn luôn là sự đấu tranh giữa các quan điểm về các vấn đề nói trên.Cuộc đấu tranh này là một bộ phận của cuộc đấu tranh giai cấp trong xã hội. Đó là một thực tế và thực tế cũng khẳng định rằng thế giới quan duy vật có vai trò tích cực trong việc phát triển xã hội, nâng cao vai trò của con người đối với tự nhiên và sự tiến bộ xã hội.Ngược lại thế giới quan duy tâm thường là chỗ dựa về lý luận cho các lực lượng lỗi thời, kìm hãm sự phát triển của xã hội.Tuy nhiên chúng ta cũng không nên nhìn nhận một cách quá phiến diện, một chiều mà nên nhìn theo nhiều chiều hướng,góc độ khác nhau.Bởi vì ở cả hai trường phái đều có những mặt tích cực và tiêu cực…
1.Đơn vị kiến thức 1: Thế giới quan và phương pháp luận
a)Vai trò của thế giới quan và phương pháp luận của Triết học
K/N: Triết học là hệ thống các quan điểm lí luận chung nhất về thế giới 
và vị trí của con người trong thế giới đó.
=>Vai trò: Triết học là thế giới quan, phương pháp luận chung cho mọi hoạt động thực tiễn và hoạt động nhận thức của con người.
b)Thế giới quan duy vật và thế giới quan duy tâm
Thế Giới Quan
-K/N:Thế giới quan là toàn bộ những quan điểm,niềm tin định hướng của con người trong cuộc sống 
Thế Giới Quan Duy Vật Và Thế Giới Quan Duy Tâm
-Thế giới quan duy vật cho rằng: giữa vật chất và ý thức thì vật chất là cái có trước, cái quyết định ý thức. Thế giới vật chất tồn tại khách quan, độc lập đối với ý thức của con người, không do ai sáng tạo ra và không ai có thể tiêu diệt được.
- Thế giới quan duy tâm cho rằng: ý thức là cái có trước và là cái sản sinh ra giới tự nhiên
Củng cố, luyện tập
-GV : lập bảng so sánh thế giới quan duy vật và thế giới quan duy tâm?
-GV và HS chuẩn bị giấy khổ to, bút dạ hoặc chiếu lên máy chiếu
Thế giới quan duy vật
Thế giới quan duy tâm
Quan hệ vật chất và ý thức
Ví dụ
-HS thảo luận và làm bài tập
-HS trả lời câu hỏi ,điền đáp án
-GV bổ sung đưa ra đáp án đúng
 5. Dặn dò học sinh
-Đọc trước tiết 2, làm bài tập,
-Chuẩn bị tư liệu (tranh ảnh, ca dao tự ngữ, chuyện…)
File đính kèm:
Bai 1The gioi quan duy vat va phuong phap luan bien chung.docx